نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 3 صفحه : 192
معناى كسى است كه نمىتواند بخواند و بنويسد.
[چند نكته
كه از جمله: فان(تَوَلَّوْا فَإِنَّما عَلَيْكَ الْبَلاغُ) ...
استفاده مىشود]
و در اينكه
فرمود:(وَ إِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّما عَلَيْكَ الْبَلاغُ وَ
اللَّهُ بَصِيرٌ بِالْعِبادِ) چند نكته هست.
اول اينكه:
از جدال و سر به سر گذاشتن با مشركين نهى مىكند، چون كسى كه منكر امور ضرورى و
بديهى است، بحث با او جدال و لجاج است نه بحث معقول.
دوم اينكه:
مىفهماند حكم كردن و داورى در باره مردم به طور مطلق تنها از آن خداى سبحان است و
بس، و رسول خدا 6 تنها رسولى است مبلغ و بس، حاكم و مصيطر بر مردم نيست هم چنان
كه در جاى ديگر فرمود:(لَيْسَ لَكَ مِنَ الْأَمْرِ شَيْءٌ)[1] و نيز فرموده:(لَسْتَ عَلَيْهِمْ بِمُصَيْطِرٍ).[2]
سوم اينكه: تهديدى است براى اهل كتاب و مشركين، براى اينكه گفتار را با جمله:
(وَ اللَّهُ بَصِيرٌ بِالْعِبادِ) ختم مىكند، و بعد از آن كه به پيامبرش
مىفرمايد تو در امور استقلال ندارى، گفتن اين كه خداى بيناى بر بندگان خويش
است ، خالى از تهديد نيست.
هم چنان كه
آيه زير كه نظير آيه مورد بحث است، دلالت بر تهديد دارد، مىفرمايد:
(
قُولُوا آمَنَّا بِاللَّهِ) ...(وَ نَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ،
فَإِنْ آمَنُوا بِمِثْلِ ما آمَنْتُمْ بِهِ فَقَدِ اهْتَدَوْا، وَ إِنْ تَوَلَّوْا
فَإِنَّما هُمْ فِي شِقاقٍ، فَسَيَكْفِيكَهُمُ اللَّهُ، وَ هُوَ السَّمِيعُ
الْعَلِيمُ ).[3] كه در
باره اهل كتاب مىفرمايد: اگر از اسلام روىگردانى مىكنند بدان كه در اين
رفتارشان اصرار خواهند ورزيد، آن گاه آنان را به بيانى تهديد مىكند كه مايه تسلى
خاطر رسول خدا 6 باشد.
پس آيه شريفه
هم كه مىفرمايد: و اگر اعراض كردند بدان كه تو تنها مامور ابلاغ هستى
كنايه از اين است كه ايشان را واگذار به پروردگارشان بكن، كه او به بندگان خود
بينا است، در باره هر كس آن حكمى را اجرا مىكند كه حال او اقتضاى آن حكم را دارد،
و استعدادش آن حكم را درخواست مىكند.
از اينجا
روشن مىشود اينكه بعضى از مفسرين گفتهاند: كه آيه شريفه مورد بحث،
[1] تو هيچ استقلالى در امور ندارى. سوره آل عمران آيه 128.
[2] تو حاكم على الاطلاق مردم نيستى. سوره غاشيه آيه 23.
[3] به ايشان بگوئيد كه ما ايمان آورديم ... و ما تسليم خدائيم،
اگر ايمان آوردند آن چنان كه شما ايمان آورديد كه راه را يافتهاند، و اگر اعراض
كنند، بدانيد كه آنها بر باطلاند، و خدا بزودى شرشان را از سر شما كوتاه خواهد
كرد، و او شنوا و دانا است. سوره بقره آيه 137.
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 3 صفحه : 192