برگيرند. و خلاصه مطلب اينكه تقدير كرد تا به عنوان وسيله بدان بنگرند، نه به نظر استقلالى، و به عبارت ديگر زندگى دنيا را وسيله زندگى آخرت قرار دهند، نه اينكه آن را هدف پنداشته و ما وراى آن را فراموش كنند، و يا راه را مقصد گرفته، در عين اينكه مشغول رفتن به سوى پروردگار خويشند رفتن را مقصد بپندارند، هم چنان كه قرآن كريم فرموده:(إِنَّا جَعَلْنا ما عَلَى الْأَرْضِ زِينَةً لَها لِنَبْلُوَهُمْ أَيُّهُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا، وَ إِنَّا لَجاعِلُونَ ما عَلَيْها صَعِيداً جُرُزاً)[1].

چيزى كه هست اين بى‌خبران غفلت‌زده، اين وسائل ظاهرى الهى را كه مقدمات و وسائلى براى بدست آوردن رضوان اللَّه هستند، امورى مستقل پنداشتند، و محبوب بالذات شمرده، خيال كردند كه اين امور مادى مى‌تواند ايشان را از خداى سبحان بى‌نياز سازد، و به همين جهت دنيايى كه خلق شده تا نعمت و وسيله تقرب و پاداش اخروى آنان باشد، بر ايشان نقمت و عذاب شد، هم چنان كه قرآن كريم فرمود:( إِنَّما مَثَلُ الْحَياةِ الدُّنْيا كَماءٍ أَنْزَلْناهُ مِنَ السَّماءِ، فَاخْتَلَطَ بِهِ نَباتُ الْأَرْضِ، مِمَّا يَأْكُلُ النَّاسُ وَ الْأَنْعامُ، حَتَّى إِذا أَخَذَتِ الْأَرْضُ زُخْرُفَها، وَ ازَّيَّنَتْ، وَ ظَنَّ أَهْلُها أَنَّهُمْ قادِرُونَ عَلَيْها، أَتاها أَمْرُنا لَيْلًا أَوْ نَهاراً، فَجَعَلْناها حَصِيداً، كَأَنْ لَمْ تَغْنَ بِالْأَمْسِ‌)- تا آنجا كه فرمود:(وَ يَوْمَ نَحْشُرُهُمْ جَمِيعاً، ثُمَّ نَقُولُ لِلَّذِينَ أَشْرَكُوا مَكانَكُمْ، أَنْتُمْ وَ شُرَكاؤُكُمْ، فَزَيَّلْنا بَيْنَهُمْ‌)- تا آنجا كه فرمود:(وَ رُدُّوا إِلَى اللَّهِ مَوْلاهُمُ الْحَقِّ، وَ ضَلَّ عَنْهُمْ ما كانُوا يَفْتَرُونَ )[2].

كه اين آيات به مساله حيات دنيا اشاره نموده و مى‌فرمايد امر حيات و زينت زندگى به‌

[1] اين مائيم كه بين دلهاى شما و آنچه در زمين است رابطه محبت برقرار كرده‌ايم، تا شما را بيازماييم، و معلوم كنيم كه عملكرد كداميك از شما بهتر است، و همين ما بزودى همه اين محبوبهاى دنيايى را در نظرتان چون خاكى خشك بى‌ارزش خواهيم كرد( سوره كهف آيه 8).

[2] مثل زندگى دنيا مثل آبى است كه ما آن را از آسمان نازل كرديم، و جزء گياهان زمين شد، گياهانى كه مردم و حيوانات آن را مى‌خورند، و نتيجه نزول آن آب، سرسبزى و خرمى زمين شد، و اهل زمين پنداشتند كه اين خودشانند كه زمين را مى‌آرايند، در اين هنگام است كه عذاب ما يا در شب و يا در روز مى‌رسد، و گياهان را درو مى‌كند، گويا ديروز اصلا نبوده،- تا آنجا كه مى‌فرمايد- و روزى كه ما همه آنان را محشور مى‌كنيم، و سپس به مشركين، مى‌گوئيم تكان نخوريد، شما و شركائتان بر جاى باشيد، آن گاه بين آنان و شركاءشان جدايى افكنيم،( تا آنجا كه فرمود) به سوى خدا مولاى حقيقيشان برگردانيده مى‌شوند، و شركائى را كه براى خدا تراشيده بودند و به خدا نسبت مى‌دادند نمى‌يابند( سوره يونس آيه 30).