نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 3 صفحه : 144
از اين هم كه بگذريم ظاهر آيه اين است كه اين
داستان براى ذهن مخاطبين معلوم بوده، و مخاطبين، واقعه را به ياد داشتهاند، براى
اينكه مىفرمايد:(قَدْ كانَ لَكُمْ)، كه تقريبا
معنايش مگر يادتان نيست كه چنين و چنان شد است.
از طرف ديگر،
قرآن كريم به جز در داستان جنگ بدر در هيچ واقعهاى مساله تصرف خدا در چشم
جنگجويان را ذكر نكرده، و آنچه را در باره قصه بدر آورده، آيه زير است كه
مىفرمايد:(وَ إِذْ يُرِيكُمُوهُمْ إِذِ الْتَقَيْتُمْ فِي
أَعْيُنِكُمْ قَلِيلًا، وَ يُقَلِّلُكُمْ فِي أَعْيُنِهِمْ لِيَقْضِيَ اللَّهُ
أَمْراً كانَ مَفْعُولًا، وَ إِلَى اللَّهِ تُرْجَعُ الْأُمُورُ).[1] گو اينكه اين تصرف به تقليل بود،
نه تكثير و زياد نشاندادن و ليكن بعيد نيست كه قضيه بدين قرار بوده باشد، كه در
جنگ بدر مؤمنين را در ديدگان مشركين اندك نشان داد، تا با جرأت به مؤمنين حملهور
شوند، و از ترس، پشت به جنگ نكنند، و بعد از آنكه جنگ در گرفت، مؤمنين در نظر
مشركين بسيار زياد جلوهگر شوند تا از ترس پا به فرار گذاشته و شكست بخورند.
و به هر حال
آنچه مسلم است در آيه مورد بحث بر روى تكثير و زياد جلوه دادن، تكيه شده، حال اگر
فرض كنيم كه خطاب در آيه متوجه مشركين است، جز با داستان بدر منطبق نمىشود، علاوه
بر اين، قرائت آيه شريفه به صورت ترونهم با (تاء خطاب) مؤيد ديگرى
براى بيان ما است.
در نتيجه
معناى آيه اين مىشود كه هان اى مشركين! اگر مردمى صاحب بصيرت باشيد، براى
بيدار شدن و عبرت گرفتنتان كافى است، كه بفهميد همواره غلبه با حق است، و خدا با
يارى خود هر كه را بخواهد تاييد نموده و پيروز مىگرداند .
پس پيروزى با
خداست، نه با مال و اولاد، و مؤمنين اگر در جنگ بدر پيروز شدند، با مال و اولاد
نبود، براى اينكه مردمى اندك و فقير و ذليل بودند، و نفراتشان به يك سوم كفار
نمىرسيد، و نيروى اندكشان قابل قياس با نيروى چند برابر كفار نبود، چرا كه كفار
قريب به هزار نفر جنگجو بودند، همه داراى سلاح و مركب از اسب و شتر اموال و
امكاناتى بىاندازه داشتند، ولى مسلمانان سيصد و سيزده نفر بودند، و همه آنان بيش
از شش زره و هشت شمشير و
[1] و نيز بياد آوريد آن زمان را كه هنگام برخورد با دشمن ايشان
را در چشم شما اندك نشان داد، و شما را هم در چشم دشمن اندك نشان داد، تا امرى را
كه مىخواست، انجام دهد، و بازگشت همه امور به خدا است.( سوره انفال آيه 44).
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 3 صفحه : 144