بهر حال ذكر تورات و انجيل در آيه مورد بحث يعنى در اول سوره، خالى از نوعى تعريض و كنايه به يهود و نصارا نيست، تعريض و طعنه به اعمالى كه كردند، و به سخنانى كه در مورد تولد عيسى و نبوت و به آسمان رفتنش زدند.

(وَ أَنْزَلَ الْفُرْقانَ)

[معناى فرقان و موارد استعمال آن در قرآن مجيد]

كلمه فرقان بطورى كه در صحاح آمده به معناى چيزى است. كه ميان حق و باطل جدايى بيندازد، ولى دلالت ماده اين كلمه اعم است يعنى دلالت بر صرف جدا سازى دارد، چه جدا سازى حق از باطل و چه جدا سازى نخود از كشمش مثلا، و يا هر جدا سازى ديگر، هم چنان كه مى‌بينيم در قرآن كريم در مورد جدا سازى مردم استعمال شده آنجا كه فرموده:

(يَوْمَ الْفُرْقانِ يَوْمَ الْتَقَى الْجَمْعانِ)[1].

و نيز فرموده:(يَجْعَلْ لَكُمْ فُرْقاناً)[2].

چيزى كه هست مطلوب از اين جدا سازى در درگاه خداى تعالى حتما امرى است كه به هدايت برگشت كند، و در باره آن باشد، و جدا سازى مربوط به اين مساله حتما همان جدا سازى بين حق و باطل خواهد بود حق و باطل در عقايد و در معارف، و نيز تعيين اينكه بنده خدا چه وظايفى دارد، و چه چيزهايى جزء وظايف او نيست.

در نتيجه معناى جمله مورد بحث، با مطلق معارف الهيه منطبق مى‌شود، چه معارف اصلى و چه فرعى، چه آنهايى كه در كتابش بيان شده و چه آنهايى كه به زبان انبيايش جارى گشته، و لذا مى‌بينيم در آيه:(وَ لَقَدْ آتَيْنا مُوسى‌ وَ هارُونَ الْفُرْقانَ)[3] همه آنچه را كه بر موسى و هارون نازل كرده فرقان ناميده است.

و نيز در آيه:(وَ إِذْ آتَيْنا مُوسَى الْكِتابَ وَ الْفُرْقانَ)[4] غير از كتاب تورات ساير دستورات نازله بر موسى (ع) را نيز فرقان خوانده است.

و در آيه:(تَبارَكَ الَّذِي نَزَّلَ الْفُرْقانَ عَلى‌ عَبْدِهِ لِيَكُونَ لِلْعالَمِينَ نَذِيراً)[5] فرموده:

بلند مرتبه است آن خدايى كه فرقان را بر بنده‌اش نازل كرد تا براى همه عالميان نذير باشد.

[1] روز فرقان، روزى كه همه گروه‌ها جمع مى‌شوند، و يك ديگر را ديدار مى‌كنند و نيك از بد جدا مى‌شود. سوره انفال آيه 41.

[2] برايتان فرقانى قرار مى‌دهد. سوره انفال آيه 29.

[3] سوره انبياء آيه 48.

[4] سوره بقره آيه 53.

[5] سوره فرقان آيه 1.