لفظ آيه هم خالى از دلالت بر اين معنا نيست، براى اينكه از بالا رفتن كلمه طيب ، تعبير به صعود كرده، و از بالا بردن عمل تعبير به رفع نموده، اولى در مقابل نزول بكار مى‌رود، و دومى در مقابل نهادن. صعود و ارتفاع دو وصفند و هر چيزى كه از پائين به بالا حركت مى‌كند به اين دو، توصيف مى‌شود زيرا چنين متحركى همواره نسبتى با دو نقطه آغاز و انجام حركتش دارد، وقتى حركت شروع شد نسبت به نقطه آغاز صاعد و رافع است، و در برگشتن به آن نقطه، نازل و فرود آينده مى‌باشد.

پس زمانى تعبير به صعود مى‌كنيم كه بخواهيم بگوييم فلان كس قصد دارد به فلان نقطه از بلندى برسد، و يا نزديك شود، و زمانى تعبير به رفع مى‌كنيم كه بخواهيم بگوييم از نقطه پايين جدا و از آن دور شد.

پس عمل صالح، انسان را از دلبستگى به دنيا دور مى‌كند، و نفس آدمى را سرگرم به زخارف دنيا ننموده و او را به پراكندگى افكار و معلوماتى متفرق و فانى مبتلا نمى‌سازد و هر چه رفع و ارتفاع بيشتر باشد، قهرا صعود و تكامل عقائد حق نيز بيشتر و معرفت آدمى از آلودگى اوهام و شكوك خالص‌تر مى‌شود.

اين نيز معلوم است كه همانطور كه گفتيم عمل صالح داراى مراتب و درجاتى است.

پس هر درجه از عمل صالح به تناسب وصفى كه دارد كلم طيب را بالا برده، علوم و معارف حقه الهيه را صعود مى‌دهد، هم چنان كه عمل غير صالح به هر مقدار از زشتى كه دارد انسان را پست نموده، علوم و معارفش را با جهل و شك و نابسامانى آميخته‌تر مى‌كند، و ما در تفسير آيه شريفه:(اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقِيمَ) مطالبى در اين باره بيان نموديم.

[مردم بر حسب مراتب قرب و بعدشان از خداى تعالى مراتب مختلفى از علم و عمل دارند]

پس معلوم شد كه مردم بر حسب مراتب قرب و بعدشان از خداى تعالى مراتب مختلفى از علم و عمل دارند، و لازمه اختلاف اين مراتب اين است كه آنچه اهل يك مرتبه، تلقى مى‌كند و مى‌پذيرد، غير آن چيزى باشد كه اهل مرتبه ديگر تلقى مى‌كند، يا بالاتر از آن است و يا پائين‌تر.

خداى سبحان هم بندگان خود را به اصنافى گوناگون تقسيم كرده، و هر صنفى را داراى علم و معرفتى مى‌داند، كه در صنف ديگر نيست.

طايفه‌اى را مخلصين معرفى نموده، علم واقعى به اوصاف پروردگارشان را مختص آنان مى‌داند، و مى‌فرمايد:(سُبْحانَ اللَّهِ عَمَّا يَصِفُونَ إِلَّا عِبادَ اللَّهِ الْمُخْلَصِينَ)[1].

[1] منزه است خدا از آنچه مردم در باره‌اش مى‌گويند، مگر توصيفى كه بندگان مخلص خدا براى او دارند( سوره صافات آيه 160).