ولى ما نزديكش مى‌بينيم (7).

روزى است كه آسمان چون مس ذوب شده مى‌شود (8).

و كوه‌ها چون پشم حلاجى شده مى‌گردند (9).

و هيچ حامى و دوستى سراغ دوستش را نمى‌گيرد (10).

با اينكه دوستان را به دوستان نشان مى‌دهند، مجرم آرزو مى‌كند اى كاش مى‌شد فرزندان را در برابر عذاب آن روز فدا كرد (11).

و دوستان و برادر را (12).

و خويشاوندانى كه او را از خود مى‌دانستند (13).

و بلكه همه مردم روى زمين را تا خودش از عذاب نجات پيدا كند (14).

اما هيهات چه آرزوى خامى كه آتش دوزخ شعله‌ور است (15).

و در هم شكننده اعضاى بدن است (16).

او هر روگردان از حق و مستكبرى را به سوى خود مى‌خواند (17).

و همه آنهايى را كه اموال را جمع و ذخيره كردند در خود جاى مى‌دهد (18).

بيان آيات [مضامين سوره مباركه معارج و مكى يا مدنى بودن آنها]

آنچه سياق اين سوره دست مى‌دهد اين است كه مى‌خواهد روز قيامت را توصيف كند به آن عذابهايى كه در آن براى كفار آماده شده، از همان آغاز، سخن از عذاب دارد. و سؤال سائلى را حكايت مى‌كند كه از عذاب الهى كفار پرسيده، و اشاره مى‌كند به اينكه اين عذاب آمدنى است، و هيچ مانعى نمى‌تواند از آمدنش جلوگير شود، و نيز عذابى است نزديك، نه دور كه كفار مى‌پندارند، آن گاه به صفات آن روز و عذابى كه براى آنان تهيه شده پرداخته، مؤمنين را كه به انجام وظائف اعتقادى و عملى خود مى‌پردازند استثنا مى‌كند.

و اين سياق شبيه به سياق سوره‌هاى مكى است، چيزى كه هست از برخى از مفسرين حكايت شده كه گفته‌اند: آيه‌(وَ الَّذِينَ فِي أَمْوالِهِمْ حَقٌّ مَعْلُومٌ) در مدينه نازل شده، و اعتبار عقلى هم اين نظريه را تاييد مى‌كند، براى اينكه ظاهر عبارت‌(حَقٌّ مَعْلُومٌ) زكات است كه در مدينه و بعد از هجرت تشريع شد، و اگر ما اين آيه را مدنى بدانيم، ناگزير مى‌شويم كه آيات بعدى آن را هم كه تحت استثنا قرار دارند و چهارده آيه‌اند، كه از جمله‌(إِلَّا الْمُصَلِّينَ) شروع و به جمله‌( فِي‌)(جَنَّاتٍ مُكْرَمُونَ ) ختم مى‌شوند، مدنى بدانيم، براى اينكه همه سياقى متحد دارند،