مى‌شود، زيرا نه مى‌تواند نيروى جوانى خود را باز گرداند، و دوباره چنان باغى به عمل بياورد، و نه كودكان خردسالش چنين نيرويى دارند، و نه بعد از آتش گرفتن باغ اميد برگشتن سبزى و خرمى آن را مى‌تواند داشته باشد.

اين مثلى است كه خداى تعالى آن را براى كسانى زده كه مال خود را در راه خدا انفاق مى‌كنند، ولى با منت نهادن و اذيت كردن پاداش عمل خود را ضايع مى‌نمايند و ديگر راهى به بازگرداندن آن عمل باطل شده به عمل صحيح را ندارند، و انطباق مثل با ممثل بسيار روشن است، براى اينكه اينگونه رفتارها كه اعمال آدمى را باطل مى‌سازد بى‌جهت و بى‌منشا نيست، كسانى اينطور اجر خود را ضايع مى‌كنند كه در دل دچار بيمارى‌هاى اخلاقى از قبيل مال دوستى ، جاه دوستى ، تكبر عجب ، خودپسندى ، بخل شديد و ...

هستند، بيمارى‌هايى كه نمى‌گذارد آدمى مالك نفس خود باشد، و مجالى براى تفكر و سنجش عمل خويش و تشخيص عمل نافع و مضر را بدهد، و اگر مجال مى‌داد و آدمى تفكر مى‌كرد هرگز به چنين اشتباه و خبطى مرتكب نمى‌شد.

(يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَنْفِقُوا مِنْ طَيِّباتِ ما كَسَبْتُمْ) كلمه تيمم هم به معناى قصد است، و هم معناى اقدام عمدى ، و كلمه خبيث ضد كلمه طيب را معنا مى‌دهد، آن به معناى ناپاك، و اين به معناى پاك است، و كلمه منه متعلق به كلمه خبيث است، و جمله: تنفقون ، حالى است از فاعل تيمموا ، و جمله:(لَسْتُمْ بِآخِذِيهِ) حالى است از فاعل تنفقون و عاملش همان فعل است، و جمله:(أَنْ تُغْمِضُوا فِيهِ) به خاطر كلمه أن مبدل به مصدر مى‌شود، و لام بطورى كه گفته شده در تقدير است، و تقدير كلام الا لاغماضكم فيه است، ممكن هم هست حرف باء را در تقدير گرفت و گفت: تقدير كلام الا بمصاحبة اغماض است.

[كيفيت مالى كه بايد انفاق بشود]

و معناى آيه روشن است، نكته‌اى كه بايد به آن توجه كرد اين است كه خداى تعالى در اين آيه كيفيت مالى را كه انفاق مى‌شود بيان نموده و مى‌فرمايد: بايد از اموال طيب باشد، نه خبيث، يعنى مالى باشد كه فقير به رغبت آن را بگيرد نه به كراهت و اغماض، براى اينكه كسى كه نخواهد با بذل مال طيب، خويشتن را به صفت بخشنده متصف سازد، و بخواهد مال خبيث خود را از سر باز كند، و زندگى خود را از چنين آلودگيها رها سازد، چنين كسى دوستدار كار نيك نمى‌شود، و چنين انفاقى نفس او را به كمالى نمى‌رساند، و بهمين جهت است كه مى‌بينيم آيه شريفه با جمله:(وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ غَنِيٌّ حَمِيدٌ) شروع شده است چون اين جمله به ما مى‌فهماند كه بايد در انفاق خود بى‌نيازى و حمد خداى را در نظر بگيريم، كه خدا در عين‌