صرف نظر كنند، و شوهر در مورد همسرش تسهيل و تخفيف قائل شود، و همسر او نيز نسبت به شوهرش سخت‌گيرى نكند و نكته‌اى كه در جمله:(إِنَّ اللَّهَ بِما تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ)، همان نكته‌اى است كه در ذيل آيه:(وَ الْوالِداتُ يُرْضِعْنَ أَوْلادَهُنَّ) بيان كرديم.

(حافِظُوا عَلَى الصَّلَواتِ وَ الصَّلاةِ الْوُسْطى‌ وَ قُومُوا لِلَّهِ قانِتِينَ) حفظ هر چيز به معناى ضبط آن است، ولى بيشتر در مورد حفظ معانى در نفس، استعمال مى‌شود، و كلمه: وسطى مؤنث اوسط (ميانه‌تر) است، و منظور از صلاة وسطى نمازى است كه در وسط نمازها قرار مى‌گيرد و از كلام خداى تعالى استفاده نمى‌شود كه منظور از آن چه نمازيست؟ تنها سنت است كه آن را تفسير مى‌كند و انشاء اللَّه به زودى رواياتش از نظر خواننده مى‌گذرد.

و لام در جمله:(قُومُوا لِلَّهِ)، لام غايت است و قيام به هر امرى كنايه است از اشتغال به انجام آن و كلمه: قنوت به معناى خضوع در اطاعت است، در جاى ديگر فرموده:

(كُلٌّ لَهُ قانِتُونَ)[1] و نيز فرموده:(وَ مَنْ يَقْنُتْ مِنْكُنَّ لِلَّهِ وَ رَسُولِهِ)[2] پس حاصل معناى آيه اين است كه بايد شما مردم متصف به اطاعت خدا و خضوع و خلوص براى او شويد.

(فَإِنْ خِفْتُمْ فَرِجالًا أَوْ رُكْباناً) ... اين جمله شرطيه، عطف است بر جمله قبل و دلالت دارد بر شرطى كه حذف شده، و معنايش اين است كه اگر نترسيديد محافظت بكنيد، و اما اگر ترسيديد اين محافظت را با مقدار امكانات خود تقدير كنيد، و به همان مقدار نماز بخوانيد، چه در حال پياده (كه ايستاده باشيد، يا در راه باشيد) و چه در حال سواره و كلمه رجال جمع رجل (مرد) نيست، بلكه جمع راجل (پياده) است، و كلمه ركبان جمع راكب است، و اين قسم نماز، همان نماز خوف است.

حرف فا در جمله:(فَإِذا أَمِنْتُمْ) فاى تفريع است، و معناى جمله را چنين مى‌كند:

حال كه گفتيم محافظت بر نمازها امرى است كه در هيچ شرايطى ساقط نمى‌شود، بلكه اگر ترسى در كارتان نبود و توانستيد نماز را حفظ كنيد واجب است بكنيد و اگر محافظت بر نماز برايتان دشوار شد هر قدر ممكن بود محافظت كنيد، پس بايد هر وقت آن ترس از بين رفت و دو- باره امنيت پيدا كرديد مجددا در محافظت نماز بكوشيد، و خدا را بياد آوريد .

[1] همه براى او خاضع و مطيع هستند. سوره بقره، آيه 117

[2] و از شما بانوان، هر كس كه مطيع و خاضع براى خدا و رسول باشد. سوره احزاب، آيه 31