خطاب در جمله (فَلا تَعْضُلُوهُنَ‌)- پس آنان را منع نكنيد به اولياى زنان مطلقه و كسانى است كه اگر شرعا ولايت بر آن زنان ندارند ليكن زنان از ايشان رودربايستى دارند، و نمى‌توانند با آنان مخالفت كنند، و مراد از كلمه ازواجهن شوهران قبل از طلاق است.

پس آيه دلالت دارد بر اينكه اوليا و بزرگترهاى زن مطلقه، نبايد زن نامبرده را اگر خواست با شوهرش آشتى كند، از آشتى آنها جلوگيرى نمايند، پس اگر بعد از تمام شدن عده خود زن راضى بود كه دوباره با همسر قبلى خود ازدواج كند، أوليا و بزرگان زن نبايد غرض‌هاى شخصى يعنى خشم و لجاجتى كه با داماد قبلى دارند در اين كار دخالت دهند و چه بسيار مى‌شود كه دخالت مى‌دهند، آيه شريفه تنها بر اين مقدار دلالت دارد، اما اينكه عقد دوم هم محتاج به اجازه ولى است هيچ مورد نظر آيه نيست! براى اينكه اولا جمله: (فَلا تَعْضُلُوهُنَ‌) ... اگر نگوئيم كه بر نداشتن چنين ولايتى دلالت دارد، حد اقل مى‌گوئيم دلالتى بر تاثير ولايت ندارد، و ثانيا صرف اينكه خطاب را متوجه اوليا به تنهايى كرده، هيچ دلالتى بر اين معنا ندارد، چون اين توجيه خطاب، هم با تاثير ولايت مى‌سازد، و هم با عدم تاثير، و اصلا نهى در آيه حكم مولوى نيست، تا دعوا كنيم كه آيا بر تاثير ولايت دلالت دارد يا نه، بلكه حكمى است ارشادى كه مى‌خواهد مردم را به مصالح و منافع اين آشتى ارشاد كند، هم چنان كه در آخر آيه مى‌فرمايد: اين به پاكيزگى و طهارت شما نزديك‌تر است و اين خود بهترين دليل است بر اينكه حكم نامبرده ارشادى است.

و چه بسا مفسرين كه گفته‌اند: خطاب نامبرده به خود همسران است، چون خطاب در اول آيه نيز به همسران بود، و مى‌فرمود: (وَ إِذا طَلَّقْتُمُ النِّساءَ) ... و معناى دو خطاب رويهم اين است كه وقتى زنان را طلاق داديد، هان اى شوهران وقتى عده آنان سرآمد از اينكه شوهرانى ديگر اختيار كنند آنان را باز نداريد، و منظور از اين بازداشتن، اين است كه وقتى طلاق مى دهند به همسران اطلاع ندهند تا از ناحيه طول مدت عده متضرر شوند، و يا به نحوى ديگر از شوهر گرفتن آنان جلوگيرى كنند.

ليكن اين تفسير با كلمه: ازواجهن نمى‌سازد، چون اگر منظور آن بود كه بعضى از مفسرين گفته‌اند، مى‌بايست فرموده باشد:(فَلا تَعْضُلُوهُنَّ أَنْ يَنْكِحْنَ)[1] و يا فرموده باشد: ان ينكحن أزواجا ، ولى فرموده: جلوگيريشان نكنيد از اينكه با شوهران خود ازدواج كنند ، و از ظاهر اين عبارت پيدا است كه منظور، جلوگيرى اوليا و يا بستگان ايشان است از اينكه دوباره‌

[1] جلوى آنان را نگيريد از اينكه شوهر كنند