نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 19 صفحه : 656
(فَهَلْ تَرى لَهُمْ مِنْ باقِيَةٍ) يعنى من نفس باقية ، اين جمله كنايه است از اينكه عذاب تمامى
آنان را فرا گرفت، مىفرمايد: آيا هيچ نفسى از آنان را باقى مانده
مىبينى؟ يعنى حتى يك نفر را نمىبينى كه زنده مانده باشد.
بعضى[1]
گفتهاند: كلمه باقيه هر چند به شكل اسم فاعل است، ليكن به معناى مصدر
است، و گاهى به معناى بقيه استعمال مىشود، ليكن معنايى كه ما كرديم
به ذهن نزديكتر است.
(وَ جاءَ فِرْعَوْنُ وَ مَنْ قَبْلَهُ وَ الْمُؤْتَفِكاتُ بِالْخاطِئَةِ)
منظور از كلمه فرعون خصوص فرعون زمان موسى است، و منظور از من
قبله امتهاى قبل از وى هستند، كه چون او خدا را تكذيب مىكردند، و مراد از
كلمه مؤتفكات دهات قوم لوط و اهالى آن قريهها است، و كلمه
خاطئة باز مصدر در قيافه اسم فاعل است، و مراد از اينكه فرمود: فرعون و
امتهاى قبل از او و قريهنشينان قوم لوط خاطئه آوردند، اين است كه طريق عبوديت را
به خطا پيمودند، و بقيه الفاظ آيه روشن است.
(فَعَصَوْا رَسُولَ رَبِّهِمْ فَأَخَذَهُمْ أَخْذَةً رابِيَةً)
ضمير در (عصوا) به فرعون و آن دو طايفه ديگر برمىگردد، و مراد از رسول جنس رسول
است، و كلمه رابيه از مصدر رباء به معنى زياده است، و
منظور از گرفتن آنان به گرفتنى رابيه عقوبت شديد است.
بعضى[2]
گفتهاند عقوبتى زيادتر از ساير عقوبتها است.
بعضى[3]
گفتهاند: منظور از آن عقوبتى خارق العاده است.
(إِنَّا لَمَّا طَغَى الْماءُ حَمَلْناكُمْ فِي الْجارِيَةِ)
اين آيه اشاره است به طوفان نوح، و كلمه جاريه به معناى كشتى است، در
اين جمله خطاب را متوجه افرادى كرده كه در كشتى نوح سوار بودند، كه در حقيقت خطاب
به عموم بشر است، كه نياكانشان همانها بودند كه به وسيله كشتى نوح از غرق نجات
يافتند، چون اين اخلاف و آن اسلاف يك نوعند، و مىتوان حال بعضى از آنان را به همه
نسبت داد، و بقيه الفاظ آيه روشن است. (مىفرمايد: اين ما بوديم كه آن زمان كه آب
طغيان كرد شما را سوار كشتى كرديم، و از غرق نجات داديم).