نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 19 صفحه : 37
اينكه
فرمود:(فَإِنَّكَ بِأَعْيُنِنا) اين است كه: تو زير نظر ما هستى، ما تو را
مىبينيم به طورى كه هيچ چيزى از حالت بر ما پوشيده نيست و ما از تو غافل نيستيم.
پس اينكه دستور به صبر را با چنين بيانى تعليل كرده، در حقيقت آن دستور را تاكيد و
آن خطاب را تشديد مىكند.
بعضى[1]
هم گفتهاند: مراد از جمله(فَإِنَّكَ
بِأَعْيُنِنا) اين است كه تو در حفظ و حراست مايى، چون
كلمه عين- چشم به طور مجاز و كنايه در حفظ استعمال مىشود .
ولى
بعيد نيست كه معناى قبلى با سياق مناسبتر باشد (چون از زمينه كلام بر مىآيد كه
اذيت و آزار حتمى و قهرى است، و به همين جهت فرموده: صبر كن و اگر
خداى تعالى او را از اذيت دشمن حفظ مىكرد، ديگر امر به صبر آن طور كه بايد معنا
نمىداشت).
(وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ حِينَ تَقُومُ وَ مِنَ اللَّيْلِ فَسَبِّحْهُ وَ
إِدْبارَ النُّجُومِ) حرف باء در جمله
بحمد ربك باء مصاحبت است، و آيه را چنين معنا مىدهد: و پروردگارت را تسبيح
گوى، و او را منزه بدار، اما در حالى كه تسبيحت مقارن با حمد خدا باشد.
و
مراد از جمله حين تقوم - به قول بعضى- هنگام برخاستن از خوابست. و بعضى
ديگر گفتهاند: منظور برخاستن از خواب قيلوله، يعنى خواب قبل از ظهر است، و در
نتيجه منظور از تسبيح در هنگامى كه از خواب برمىخيزى، نماز ظهر خواهد بود. بعضى
ديگر گفتهاند: مراد از قيام در آيه، برخاستن از مجلس است، بعضى گفتهاند: مراد
مطلق برخاستن است. و بعضى ديگر گفتهاند: مراد برخاستن براى نماز واجب است. بعضى
هم گفتهاند:
مراد
از آن برخاستن براى هر نماز است. بعضى ديگر گفتهاند: مراد از آن، دو ركعت نافله
نماز صبح است كه قبل از نماز آن را مىخوانند. و اين هفت قول است كه مرحوم طبرسى
آن را نقل كرده[2].
(وَ مِنَ اللَّيْلِ فَسَبِّحْهُ)- يعنى در پارهاى از شب، پروردگار
خود را تسبيح گوى. و مراد از اين تسبيح نماز شب است. و بعضى[3]
هم گفتهاند: مراد از آن نماز مغرب و عشاء است.
و ادبار النجوم - بعضى[4] گفتهاند:
مراد از اين جمله، وقت إدبار نجوم است، و آن هنگامى است كه ستارگان در اثر روشنى
صبح از نظر ناپديد مىشوند، و مراد از تسبيح در اين هنگام دو ركعت نماز مستحبى است
كه قبل از نماز صبح خوانده مىشود. بعضى[5]
گفتهاند:
مراد
از آن، خود نماز صبح است. بعضى[6] ديگر
گفتهاند: مراد اين است كه صبح و شام و