اين آيه با اينكه مى‌توانست بفرمايد مانعتهم حصونهم من المسلمين فرمود من اللَّه و اين بدان جهت است كه در آيه قبلى اخراج آنان را به خدا نسبت داده بود. و همچنين در ذيل آيه، القاى رعب در دلهاى آنان را به خدا نسبت داد. از لحن اين آيه استفاده مى‌شود كه بنى النضير چندين قلعه داشتند، نه يكى، چون فرموده حصونهم .

آن گاه به فساد پندار آنان، و خبط و اشتباهشان پرداخته، مى‌فرمايد:(فَأَتاهُمُ اللَّهُ مِنْ حَيْثُ لَمْ يَحْتَسِبُوا) خداى تعالى از جايى و از درى به سراغشان آمد كه هيچ خيال نمى‌كردند.

و منظور از آمدن خدا نفوذ اراده او در ميان آنان است، اما نه از راهى كه آنان گمان مى‌كردند- كه همان دژها و درها است- بلكه از طريق باطنشان كه همان راههاى قلبيشان است، لذا مى‌فرمايد:(وَ قَذَفَ فِي قُلُوبِهِمُ الرُّعْبَ). و كلمه رعب به معناى خوفى است كه دل را پر كند،(يُخْرِبُونَ بُيُوتَهُمْ بِأَيْدِيهِمْ)، خانه‌هايشان را به دست خود ويران مى‌كردند كه به دست مسلمانان نيفتد. و اين از قوت سيطره‌اى بود كه خداى تعالى بر آنان داشت، براى اينكه خانمانشان را به دست خود آنان و به دست مؤمنان ويران كرد. و اينكه فرمود: و به دست مؤمنان بدين جهت است كه خدا به مؤمنان دستور داده، و آنان را به امتثال دستور و به كرسى نشاندن اراده‌اش موفق فرموده بود.(فَاعْتَبِرُوا) پس پند بگيريد اى صاحبان بصيرت، چون مى‌بينيد كه خداى تعالى يهوديان را به خاطر دشمنيشان با خدا و رسول چگونه در بدر كرد.

بعضى از مفسرين‌[1] گفته‌اند: خود يهوديان خانه‌هايشان را خراب كردند، تا بهتر بتوانند فرار كنند، و مؤمنين خانه‌هاى ايشان را خراب كردند تا به آنان برسند.

بعضى‌[2] ديگر گفته‌اند: منظور از تخريب خانه‌ها اختلال نظام زندگى است. يهوديان به خاطر نقض عهد، خانه‌هاى خود را خراب كردند. و منظور از خراب كردن آن به دست مؤمنين، اين است كه مؤمنين مامور شدند با ايشان قتال كنند.

ولى هيچ يك از اين دو قول به نظر درست نمى‌رسد، زيرا ظاهر جمله‌(يُخْرِبُونَ بُيُوتَهُمْ ...) اين است كه بيان باشد براى جمله‌(فَأَتاهُمُ اللَّهُ مِنْ حَيْثُ لَمْ يَحْتَسِبُوا) و معلوم مى‌شود كه تخريب بيوت اثر نقض عهد است، و بعد از آن واقع شده است، و وجه اول مى‌خواست بگويد: تخريب خانه‌ها به نقشه خود يهود بود، نه نقشه الهى. و وجه دوم مى‌خواست بگويد: تخريب خانه‌ها عين نقض عهد است، نه اينكه به راستى خانه‌ها را خراب‌

[1] ( 1 و 2) مجمع البيان، ج 9، ص 259.

[2] ( 1 و 2) مجمع البيان، ج 9، ص 259.