ناصبه، و چون اين مساله مربوط به علم نحو است خواننده را بدين علم ارجاع مى‌دهيم.

(فَما أُوتِيتُمْ مِنْ شَيْ‌ءٍ فَمَتاعُ الْحَياةِ الدُّنْيا ...) اين آيه تفصيل و شرحى است براى مساله روزى دادن كه قبلا بدان اشاره كرده بود، و آن را تقسيم مى‌كند به رزق عمومى و خصوصى. رزق عمومى عبارت است از ماديات كه خداوند آن را هم به مؤمن و هم به كافر داده. و رزق خصوصى عبارت است از آنچه نزد خدا ذخيره شده براى آخرت مؤمنين به تنهايى. و به مناسبت ذكرى هم از اوصاف مؤمنين نموده و اشاره‌اى هم به آينده ستمكاران در قيامت مى‌كند.

پس در جمله مورد بحث خطاب اوتيتم - به طورى كه از سياق برمى‌آيد- به عموم مردم است، نه خصوص مشركين. و مراد از(أُوتِيتُمْ مِنْ شَيْ‌ءٍ) تمامى نعمت‌هايى است كه خدا به مردم روزى كرده. و اگر كلمه متاع را به كلمه حياة اضافه فرموده، اشاره است به اينكه نعمت‌هاى مادى، روزى قطع مى‌شود و ثبات و دوامى ندارد. و معناى آيه اين است:

آنچه به شما داده شده از نعمت‌هايى كه نزد شما است، متاعى است كه در روزهاى اندكى از آن تمتع مى‌بريد.

(وَ ما عِنْدَ اللَّهِ خَيْرٌ وَ أَبْقى‌ لِلَّذِينَ آمَنُوا وَ عَلى‌ رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ)- مراد از(ما عِنْدَ اللَّهِ) ثواب‌هايى است كه خدا براى مؤمنين ذخيره كرده تا در آخرت به عنوان پاداش به ايشان بدهد.

و لام در جمله‌(لِلَّذِينَ آمَنُوا) لام ملك است، و اين جار و مجرور ظرف لغوى است. بعضى هم گفته‌اند لام متعلق است به كلمه ابقى . ولى وجه اول روشن‌تر است. و بهتر بودن آنچه نزد خداست بدين جهت است كه خالص است و آميخته با ناگواريها نيست و باقى‌تر بودن آن براى اين است كه مانند نعمت‌هاى دنيا با پايان پذيرفتن دنيا پايان نمى‌پذيرد.

[صفات نيك مؤمنين: اجتناب از كبائر و فواحش، گذشت، دفع ظلم از يكديگر و ...]

(وَ الَّذِينَ يَجْتَنِبُونَ كَبائِرَ الْإِثْمِ وَ الْفَواحِشَ وَ إِذا ما غَضِبُوا هُمْ يَغْفِرُونَ) اين جمله عطف است بر جمله الذين آمنوا و اين آيه با دو آيه بعدش صفات نيك مؤمنين را مى‌شمارد. و اينكه بعضى از مفسرين آن را كلام تازه‌اى دانسته‌اند، حرفى است كه با سياق سازش ندارد.

و كبائر الاثم عبارت است از گناهان كبيره‌اى كه آثار سوئش بزرگ است، و خداى تعالى از جمله آنها مى‌گسارى و قمار را شمرده، و فرموده‌(قُلْ فِيهِما إِثْمٌ كَبِيرٌ)[1] و كلمه فواحش جمع فاحشة است كه به معناى گناه شنيع و بى‌شرمانه است، و خداى تعالى‌

[1] بگو در آن دو گناهى است بزرگ. سوره بقره، آيه 219.