نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 18 صفحه : 213
كلمه
ليلا تاكيد و تصريح به معناى آن كلمه است. و منظور از كلمه
عبادى بنى اسرائيل است. و معناى جمله(إِنَّكُمْ مُتَّبَعُونَ) اين است كه: همين كه بنى اسرائيل را شبانه حركت
دهى فرعونيان تعقيبتان خواهند كرد. و اين جمله در حقيقت جملهاى استينافى است، كه
منظور از ذكر آن فقط پيشگويى حادثهاى است كه به زودى بعد از اسراء واقع مىشود.
و
در اين آيه با حذف كلماتى ايجاز به كار رفته و تقدير كلام چنين است: أسر
بعبادى ليلا انكم متبعون يتبعكم فرعون و جنوده- شبانه بندگان مرا در شب حركت بده
كه شما تعقيب خواهيد شد، فرعون و لشكريانش شما را تعقيب خواهند كرد .
(وَ اتْرُكِ الْبَحْرَ رَهْواً إِنَّهُمْ جُنْدٌ مُغْرَقُونَ)
راغب در مفردات گفته: كلمه رهوا به معناى ساكنا است. و
معناى جمله (وَ اتْرُكِ الْبَحْرَ رَهْواً) اين
است كه از دريا به آرامش بگذر. بعضى گفتهاند: كلمه رهو به معناى وسعت
راه است. و اين معنا صحيح است[1]. و جمله(إِنَّهُمْ جُنْدٌ مُغْرَقُونَ) تعليل جمله(وَ
اتْرُكِ الْبَحْرَ رَهْواً) است.
و
در اين كلام حذف و ايجاز به كار رفته و تقدير آن چنين است: فاسر بعبادى ليلا
يتبعكم فرعون و جنوده حتى اذا بلغتم البحر فاضربه بعصاك لينفتح طريق لجوازكم
فجاوزوه و اتركه ساكنا او مفتوحا على حاله فيدخلونه طمعا فى ادراككم فهم جند
مغرقون- اى موسى بندگان مرا شبانه حركت بده تا فرعون و لشكريانش به تعقيب شما
برخيزند، شما به دريا مىرسيد، با عصا به دريا بزن تا راهى براى عبورتان باز شود،
همين كه از دريا گذشتى، آب را هم چنان ساكن و يا هم چنان باز و به حال خود بگذار
تا فرعونيان برسند، و به اميد رسيدن به بنى اسرائيل داخل دريا شده همگى غرق
شوند .
(كَمْ تَرَكُوا مِنْ جَنَّاتٍ وَ عُيُونٍ وَ زُرُوعٍ وَ مَقامٍ كَرِيمٍ وَ نَعْمَةٍ
كانُوا فِيها فاكِهِينَ كَذلِكَ) كلمه كم تكثير را افاده
مىكند، و به جمله چنين معنا مىدهد: چه بسا از باغها و چشمهها و زراعتها
كه به جا گذاشتند . و جمله من جنات ... بيان چيزهايى است كه به
جاى گذاشتند. و منظور از مقام كريم قصرها و خانههاى زيباى فرعونيان،
و منظور از نعمة - به فتح نون- تنعم است. و اين كلمه مانند كلمه
ضربة كه به معناى يك بار زدن است، يك بار تنعم را مىرساند، ولى اگر به كسره
نون خوانده شود، نوعى از تنعم را افاده