نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 18 صفحه : 134
در اين آيه
دوباره مشركين غايب به حساب آمدهاند. و اين التفات براى آن است كه رو از ايشان
گردانيده به ما بفرمايد اين مشركين چنين سيره ننگينى و چنين روش زشتى دارند، تا ما
از روش آنها تعجب كنيم.(أَ
وَ مَنْ يُنَشَّؤُا فِي الْحِلْيَةِ وَ هُوَ فِي الْخِصامِ غَيْرُ مُبِينٍ) يعنى آيا خدا دختران را فرزند خود گرفته، و يا
اين مشركينند كه از جنس بشر آنهايى را كه در ناز و نعمت و زر و زيور بار مىآيند
فرزند خدا تصور كردهاند، با اينكه در بيان و تقرير دليل گفته خود و اثبات
ادعايشان عاجزند و دليل روشنى ندارند.
اين
دو صفت كه براى زنان آورده، براى اين است كه زن بالطبع داراى عاطفه و شفقت بيشترى
و تعقل ضعيفترى از مرد است، و به عكس مرد بالطبع داراى عواطف كمترى و تعقل بيشترى
است. و از روشنترين مظاهر قوت عاطفه زن علاقه شديدى است كه به زينت و زيور دارد،
و از تقرير حجت و دليل كه اساسش قوه عاقله است ضعيف است.
(وَ جَعَلُوا الْمَلائِكَةَ الَّذِينَ هُمْ عِبادُ الرَّحْمنِ إِناثاً ...)
اين آيه گفتار مشركين را كه ملائكه دختران خدايند معنا مىكند. و اين عقيده طوائفى
از عرب جاهليت بوده، و گر نه وثنىهاى ديگر چه بسا كه در باره بعضى از آلهه خود
مىگفتند: اين آلهه مادر خدا، و اين آلهه دختر خدا است، ولى نمىگفتند كه به كلى
همه ملائكه دختر و زناند. ولى در آيه مورد بحث از وثنيان عرب حكايت مىفرمايد كه
چنين اعتقادى داشتهاند.
و
اگر ملائكه را با جمله(الَّذِينَ هُمْ عِبادُ الرَّحْمنِ)
توصيف كرده، براى اين است كه گفتار آنان را كه ملائكه جنس ماده هستند رد كند، چون
كلمه عباد وصف نر است، و ماده را عباد نمىگويند، (بلكه
مىگويند اماء). خواهى گفت: پس، از اين توصيف بر مىآيد كه ملائكه نر هستند.
مىگوييم: نه لازمه عباد بودن آنان اين نيست كه به وصف نرى هم متصف
گردند، چون نرى و مادگى كه در جانداران زمينى است از لوازم وجود مادى آنها است كه
بايد مجهز به آن باشند، تا نسلشان قطع نشود و ملائكه از ماديت و تناسل به دورند.
(أَ شَهِدُوا خَلْقَهُمْ سَتُكْتَبُ شَهادَتُهُمْ وَ يُسْئَلُونَ)- اين
جمله رد ادعاى مشركين بر مادگى ملائكه است، مىفرمايد: راه عالم شدن به نرى و
مادگى حس است، و مشركين ملائكه را نديدهاند تا بدانند آيا نرند يا ماده، و در
هنگام خلقت ملائكه حاضر نبودند، تا به اين قسمت آگاه گردند.
پس
اينكه مىپرسد آيا ناظر بر خلقت ملائكه بودهاند استفهامى است انكارى.
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 18 صفحه : 134