responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی    جلد : 17  صفحه : 573

عذاب انقراض شد، طبق آن وعده‌اى كه خداى تعالى داد و فرموده بود(وَ كانَ حَقًّا عَلَيْنا نَصْرُ الْمُؤْمِنِينَ)[1] و از ظاهر امر چنين برمى‌آيد كه آيه شريفه مربوط به هر دو داستان و متمم هر دو باشد، هر چند كه از ظاهر كلام مفسرين برمى‌آيد كه تنها مربوط به داستان دوم دانسته‌اند.

[مراد از حشر دشمنان خدا به سوى آتش‌]

(وَ يَوْمَ يُحْشَرُ أَعْداءُ اللَّهِ إِلَى النَّارِ فَهُمْ يُوزَعُونَ) كلمه يحشر مضارع مجهول از حشر است و- به طورى كه راغب گفته‌[2]- به معناى آن است كه جمعيتى را از خانه و يا قرارگاهشان به زور بيرون كنند براى رفتن به جنگ و يا امثال آن. و كلمه يوزعون نيز مضارع مجهول است، از ماده وزع و اين كلمه به معناى آن است كه جلو جمعيت را بگيرى تا آخرش به آن ملحق شود، و همه يك جا جمع شوند.

بعضى‌[3] از مفسرين گفته‌اند: مراد از حشر دشمنان خدا به سوى آتش اين است كه ايشان را از قبرها به سوى محشر بيرون كنند تا در آنجا بازخواست شوند و به حسابشان رسيدگى شود. و اگر آتش را هدف اين حشر قرار داده، براى اين است كه عاقبت بازخواست و حسابشان آتش است، (و خلاصه از اعمالى كه كرده‌اند معلوم است كه چه سرانجامى دارند) و دليل بر معناى مزبور اين است كه دنبالش مساله شهادت دادن اعضاى بدن ايشان را آورده، و گواهى خواستن از اعضاى بدن كفار قبل از دستور به داخل شدن در آتش است.

بعضى‌[4] ديگر گفته‌اند: مراد از حشر آنها به سوى آتش، خود آتش است و ممكن است مساله شاهد گرفتن اعضا دو جا صورت بگيرد. يكى در موقف حساب و يكى هم در پرتگاه جهنم. ولى اين تفسير همان طور كه مى‌بينيد بى اشكال نيست.

و مراد از (أَعْداءُ اللَّهِ‌)- دشمنان خدا - به طورى كه گفته‌[5] شده- مشركين هستند كه رسول خدا 6 را تكذيب كردند، نه مطلق كفار، به دليل اينكه دنبالش مى‌فرمايد:(وَ حَقَّ عَلَيْهِمُ الْقَوْلُ فِي أُمَمٍ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِمْ)[6] و ما مى‌دانيم كه تمامى كفار معاصر رسول خدا 6 هلاك نشدند، بلكه تنها از مشركين و آن هم تكذيب كنندگان بودند كه هلاك شدند.


[1] سوره روم، آيه 47.

[2] مفردات راغب، ماده حشر .

[3] روح البيان، ج 8، ص 247.

[4] روح المعانى، ج 24، ص 114.

[5] جامع احكام القرآن، ج 15، ص 350.

[6] آن فرمانى كه در امت‌هاى گذشته صادر شد در حق ايشان محقق گشت. سوره حم سجده، آيه 25.

نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی    جلد : 17  صفحه : 573
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست