پاكيزه و ملايم طبع، و حاصلخيز، و پروردگارى آمرزنده، كه بسيار مى‌آمرزد، و با يك گناه و دو گناه و ده گناه بنده خود را مؤاخذه نمى‌نمايد.

(فَأَعْرَضُوا فَأَرْسَلْنا عَلَيْهِمْ سَيْلَ الْعَرِمِ وَ بَدَّلْناهُمْ بِجَنَّتَيْهِمْ جَنَّتَيْنِ ذَواتَيْ أُكُلٍ خَمْطٍ وَ أَثْلٍ وَ شَيْ‌ءٍ مِنْ سِدْرٍ قَلِيلٍ) كلمه عرم به معناى سد در مقابل رودخانه است، كه آب را حبس مى‌كند. بعضى‌[1] ديگر گفته‌اند: به معناى باران سيل‌زا مى‌باشد، بعضى‌[2] ديگر به معناى ديگرى گفته‌اند. و كلمه اكل - به دو ضمه- به معناى هر ميوه‌اى است كه براى انسان ماكول باشد. و كلمه خمط - به طورى كه گفته‌اند-: به معناى هر گياهى است كه كمى تلخ مزه باشد، و هر چه بگذرد، تلخ‌تر شود. و كلمه اثل به معناى گياه معروف طرفاء است و بعضى‌[3] گفته‌اند شبيه طرفاء است ولى از آن بزرگتر است و بار و ميوه ندارد، و كلمه سدر هم معنايش معروف است. و دو كلمه اثل و شى‌ء عطف بر اكل هستند، نه عطف بر خمط .

و معناى آيه اين است كه: مردم سبا از شكر خدا و عبادت او كه بدان مامور شده بودند، روى گردانيدند، و ما هم كيفرشان كرديم يعنى سيل عرم را فرستاديم تا همه شهر و باغات و مزارع آن را غرق كند، و به جاى آن دو بهشت، دو سر زمين بگذارد، كه طرفاء و گياهان تلخ و بوته سدر از آن سر در آورد.(ذلِكَ جَزَيْناهُمْ بِما كَفَرُوا وَ هَلْ نُجازِي إِلَّا الْكَفُورَ) كلمه ذلك اشاره به مطلبى است كه قبلا ذكر كرد، يعنى فرستادن سيل و تبديل دو بهشت به دو سر زمين كذايى، و كلمه ذلك در تقدير و در محل نصب است، تا مفعول دوم جزيناهم باشد، و تقدير آن جزيناهم ذلك است. و به طورى كه گفته‌اند-: فرق است بين جزاء، و مجازات، چون مجازات تنها در شر استعمال مى‌شود، ولى جزاء در خير و شر هر دو استعمال مى‌شود.

و معناى آيه اين است كه ما به مردم سبا چون كافر شدند، و از شكر ما اعراض كردند، و يا در مقابل كفرشان اين چنين جزاء داديم و ما جزاى بد نمى‌دهيم، مگر كسى را كه بسيار كفران نعمت‌هاى ما كند.

(وَ جَعَلْنا بَيْنَهُمْ وَ بَيْنَ الْقُرَى الَّتِي بارَكْنا فِيها قُرىً ظاهِرَةً ...) ضمير بينهم به مردم سبا بر مى‌گردد، و سياق كلام سياق تكميل داستان ايشان‌

[1] ( 1 و 2 و 3) تفسير كشاف، ج 3، ص 576.

[2] ( 1 و 2 و 3) تفسير كشاف، ج 3، ص 576.

[3] ( 1 و 2 و 3) تفسير كشاف، ج 3، ص 576.