نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 16 صفحه : 227
مىگرفت، و
ليكن با همه اين احوال شهر مكه را محترم مىشمرد، و به ساكنين اين شهر كارى نداشت.
و
معناى آيه اين است كه: آيا نمىنگرند كه ما حرم امنى درست كرديم، كه ساكنين آن در
معرض قتل و اسارت قرار نمىگيرند، و اموالشان غارت نمىشود، با اينكه بيرون اين شهر
مردم مشغول غارت و چپاول يكديگرند؟
(أَ فَبِالْباطِلِ يُؤْمِنُونَ وَ بِنِعْمَةِ اللَّهِ يَكْفُرُونَ)-
اين جمله توبيخ ديگرى است به مشركين مكه، كه نعمت بزرگ امنيت مكه را با كفران
مقابله مىكنند، و در عوض به صنمها كه جز اسم خدا چيز ديگرى ندارند ايمان مىآورند،
خلاصه حقايق را زير پا نهاده و به موهومات ايمان مىآورند.
(وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرى عَلَى اللَّهِ كَذِباً أَوْ كَذَّبَ بِالْحَقِّ
لَمَّا جاءَهُ، أَ لَيْسَ فِي جَهَنَّمَ مَثْوىً لِلْكافِرِينَ)
اين آيه، مشركين را به آتش دوزخ تهديد مىكند، و آنان را به ارتكاب شديدترين ظلم،
و بزرگترين ستم معرفى مىكند، و آن عبارت است از دو چيز: اول اين است كه به خدا
افتراء بستهاند، چون خدايانى دروغى را شريك او معرفى نمودهاند، و دوم اينكه بعد
از آمدن حق آن را تكذيب كردند و اين دو صفت هر دو در مشركين وجود داشت، چون هم بت
مىپرستيدند، و هم رسالت پيامبر و قرآن كريم را تكذيب كردند با اينكه قرآن براى
آنان آمده بود، پس به اين دو جهت كافر بودند، و جاى كافران و محل اقامتشان در
آخرت، جهنم است.
(وَ الَّذِينَ جاهَدُوا فِينا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنا وَ إِنَّ اللَّهَ لَمَعَ
الْمُحْسِنِينَ) كلمه جاهدوا از ماده
جهد است، و جهد به معناى وسع و طاقت است، و مجاهدة
به معناى به كار بردن آخرين حد وسع و قدرت در دفع دشمن است، و جهاد بر سه قسم است،
جهاد با دشمن ظاهرى، و جهاد با شيطان، و جهاد نفس. راغب اين طور گفته[1].
و
معناى(جاهَدُوا فِينا) اين است كه
جهادشان همواره در راه ما است، و اين تعبير كنايه از اين است كه: جهادشان در امورى
است كه متعلق به خداى تعالى است، چه جهاد در راه عقيده باشد، و چه در راه عمل، و
چون جهادشان در راه خدا است هيچ عاملى ايشان را از ايمان به خدا و اطاعت اوامر و
نواحى او بازنمىدارد.
(لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنا)- در اينجا خداى تعالى براى خود
سبيلهايى نشان مىدهد، و راهها