نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 16 صفحه : 119
است، يعنى
مثل اوست در شجاعت، ولى مقام در آيه مورد بحث مقام تحقيق است نه تشبيه، تا با شك و
ترديد مناسبت داشته باشد، لذا كلمه كان در اين آيه براى تشبيه نيست،
بلكه گويندگان اين سخن، كلمه مذكور را به اين منظور آوردهاند كه بفهمانند همين
الآن ابتداء و اولين لحظهاى است كه ما، در سخن قارون دچار ترديد شديم، با اينكه
قبلا او را تصديق كرده بوديم، و به كار بردن كلمه كان به اين منظور
شايع است.
شاهد
اينكه كلمه مذكور را به منظور ترديد به كار نبردهاند، جمله(لَوْ لا أَنْ مَنَّ اللَّهُ عَلَيْنا لَخَسَفَ بِنا) است كه به
طور جزم و تحقيق و بدون هيچ ترديد گفتهاند، اگر خدا بر ما منت ننهاده بود ما را
هم فرو مىبرد.
در
جمله(وَيْكَأَنَّهُ لا يُفْلِحُ الْكافِرُونَ)
براى بار دوم اظهار ندامت كردهاند، و اينكه گفتهاند: واى! گويا كافران رستگار
نمىشوند، رد مطلبى است كه لازمه آرزوى قلبى ايشان است، كه گفتند: اى كاش ما جاى
قارون بوديم، چون لازمه اين آرزو اين است كه قارونها رستگارند.(تِلْكَ الدَّارُ الْآخِرَةُ نَجْعَلُها لِلَّذِينَ لا يُرِيدُونَ عُلُوًّا فِي
الْأَرْضِ وَ لا فَساداً وَ الْعاقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ)
اين آيه و آيه بعدش به منزله نتيجهگيرى از داستان قارون است.
و
در جمله(تِلْكَ الدَّارُ الْآخِرَةُ) كلمه
تلك كه مخصوص اشاره به دور است، شرافت و ارجمندى و علو مكان آخرت را
مىرساند، و همين خود شاهد است بر اينكه مراد از دار آخرت، دار آخرت سعيده است، نه
هر آخرتى، و نيز به همين جهت مفسرين دار آخرت را در آيه مورد بحث به بهشت تفسير
كردهاند.
و
معناى اينكه فرمود: (نَجْعَلُها لِلَّذِينَ لا
يُرِيدُونَ عُلُوًّا فِي الْأَرْضِ وَ لا فَساداً)- قرارش
مىدهيم براى كسانى كه نمىخواهند در زمين گردن فرازى كنند، و فساد انگيزند
اين است كه: ما بهشت را اختصاص به چنين كسانى مىدهيم، و منظور از گردن فرازى اين
است كه:
بر
بندگان خدا استعلا و استكبار بورزند، و منظور از فسادانگيزى اين است كه: خواستار
گناهان و نافرمانى خدا باشند، چون خداى تعالى شرايعش را، كه انسانها را به آنها
مكلف فرموده، بر اساس آنچه كه فطرت و خلقت آنان اقتضاء دارد بنا نهاده، و فطرت
انسان تقاضا ندارد مگر آن كار و آن روشى را كه موافق با نظام اتم و احسن در حيات
زمينى انسانهاست، پس هر معصيتى، بى واسطه و يا با واسطه در فساد اين زندگى اثر
دارد، هم چنان كه قرآن كريم مىفرمايد:( ظَهَرَ)(الْفَسادُ فِي الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ بِما كَسَبَتْ)
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 16 صفحه : 119