نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 15 صفحه : 513
كلمه باس به معناى شدت در عمل
است و مراد از آن در اينجا شهامت و شجاعت است.
اين آيه، حكايت پاسخى است كه درباريان به ملكه دادند و در سخن خود
نخست چيزى گفتند كه مايه دلخوشى او باشد و بىتابى و اضطرابش را تسكين دهد و سپس
اختيار را به خود او داده و گفتند: ناراحت مباش و هيچ غم مخور كه ما مردانى
نيرومند هستيم و ارتشى قوى داريم، كه از هيچ دشمنى نمىترسيم، هر چند كه آن دشمن
سليمان باشد، در آخر هم باز اختيار با خود تو است هر چه مىخواهى فرمان بده كه ما
مطيع تو هستيم.
(قالَتْ إِنَّ الْمُلُوكَ إِذا دَخَلُوا قَرْيَةً
أَفْسَدُوها وَ جَعَلُوا أَعِزَّةَ أَهْلِها أَذِلَّةً وَ كَذلِكَ يَفْعَلُونَ) إفساد قريهها به معناى تخريب و آتش زدن و ويران كردن
بناهاى آن است و إذلال عزيزان اهل قريه ، اين است كه آنان را بكشند و
اسير كنند و تبعيد نمايند، يا به ايشان زور بگويند.
و خلاصه: بعد از مشورتش با درباريان خود به طورى كه از اين دو آيه
استفاده مىشود نظرش اين شد كه در باره سليمان تحقيق بيشترى كند و كسى را نزد او
بفرستد كه از حال او و مظاهر نبوت و سلطنتش اطلاعاتى به دست آورده، برايش بياورد،
تا او به يكى از دو طرف جنگ يا تسليم رأى دهد.
و از ظاهر كلام درباريان، كه كلام خود را با جمله(نَحْنُ أُولُوا قُوَّةٍ وَ أُولُوا بَأْسٍ شَدِيدٍ) آغاز كردند، برمىآيد كه آنان ميل داشتند جنگ كنند و چون ملكه هم
همين را فهميده بود لذا نخست شروع كرد از جنگ مذمت كردن، در آخر رأى خود را ارائه
داد، اول گفت:(إِنَّ الْمُلُوكَ إِذا دَخَلُوا قَرْيَةً أَفْسَدُوها
...) يعنى، جنگ عاقبتى ندارد، مگر غلبه يكى از دو طرف و شكست طرف ديگر،
يعنى فساد قريهها و شهرها و ذلت عزيزان آن و چون چنين است، نبايد بدون تحقيق
اقدام به جنگ كرد، بايد نيروى خود را با نيروى دشمن بسنجيم، اگر تاب نيروى او را
نداشتيم، تا آنجا كه راهى به صلح و سلم داريم اقدام به جنگ نكنيم، مگر اينكه راه،
منحصر به جنگ باشد و نظر من اين است كه هديهاى براى او بفرستيم، ببينيم فرستادگان
ما چه خبرى مىآورند، آن وقت تصميم به يكى از دو طرف جنگ يا صلح بگيريم.
بنا بر اين، جمله(إِنَّ الْمُلُوكَ
إِذا دَخَلُوا ...) زمينه است، براى جمله(وَ إِنِّي مُرْسِلَةٌ إِلَيْهِمْ بِهَدِيَّةٍ فَناظِرَةٌ
...).
و جمله(وَ جَعَلُوا أَعِزَّةَ
أَهْلِها أَذِلَّةً)، تعبيرى است كه در افاده
معنا، بليغتر از اين است كه مثلا بگوييم: استذلوا اعزتها ، براى اينكه
تعبير قرآن كريم علاوه بر اينكه، بر تحقق ذلت
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 15 صفحه : 513