نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 15 صفحه : 471
سپس جمله(وَ ذَكَرُوا اللَّهَ كَثِيراً) را بر آن عطف نمود.
(وَ انْتَصَرُوا مِنْ بَعْدِ ما ظُلِمُوا)- كلمه انتصار به معناى انتقام است، بعضى[1] از مفسرين گفتهاند: مراد از
شعرايى كه بعد از مظلوميت انتقام مىگيرند، آن شعرايى مىباشند كه با اشعار خود،
اشعارى را كه مشركين سرودهاند و در آن رسول خدا 6 را هجو كرده يا در دين او طعن
زده و از اسلام و مسلمين بدگويى كردهاند، پاسخ دادهاند و رد كردهاند، و اين
تفسير خوبى است كه مقام آيه آن را تاييد مىكند.
(وَ سَيَعْلَمُ الَّذِينَ ظَلَمُوا أَيَّ مُنْقَلَبٍ
يَنْقَلِبُونَ)- كلمه منقلب اسم مكان و يا
مصدر ميمى از انقلاب است و معناى جمله اين است كه كسانى كه ستم كردهاند- بطورى كه
از سياق بر مىآيد مراد مشركين هستند- به زودى خواهند فهميد كه به چه بازگشتگاهى
بر مىگردند و آن بازگشتگاه همان آتش است و يا اين است كه به زودى خواهند فهميد كه
به چه نحو برمىگردند.
در اين جمله مشركين را تهديد مىكند و در عين حال در اين جمله كه
آخرين آيه سوره است به مضمون اول سوره بازگشت شده، چون در اول سوره فرمود: (فَقَدْ كَذَّبُوا فَسَيَأْتِيهِمْ أَنْبؤُا ما كانُوا بِهِ
يَسْتَهْزِؤُنَ) .
بحث روايتى [روايات متعدد در باره آنچه كه پيامبر گرامى 6 بعد از نزول آيه:(وَ
أَنْذِرْ عَشِيرَتَكَ الْأَقْرَبِينَ) انجام داد]
در كافى به سند خود از حجال از شخصى كه نامش را برده از يكى از دو
امام باقر و صادق (ع) روايت كرده كه گفت: از كلام خداى تعالى پرسيدم كه مىفرمايد:
(بِلِسانٍ عَرَبِيٍّ مُبِينٍ) فرمود: زبان عرب مىتواند مدلول ساير زبانها را روشن سازد،
ولى ساير زبانها مداليل زبان عرب را روشن نمىكند[2].
و در تفسير قمى در ذيل آيه(وَ لَوْ
نَزَّلْناهُ عَلى بَعْضِ الْأَعْجَمِينَ ...) از
امام صادق (ع) روايت كرده كه فرمود: يعنى اگر ما قرآن را بر عجم- غير عرب- نازل
مىكرديم عرب به آن ايمان نمىآورد ولى بر عرب نازل كرديم و عجمها به او ايمان
آوردند و اين خود فضيلتى است براى عجم[3].