وسيله‌اى كه اين مردم آن را تكذيب كردند يارى ده، يعنى با آن عذابى كه اينها تكذيبش كردند و گفتند:(فَأْتِنا بِما تَعِدُنا إِنْ كُنْتَ مِنَ الصَّادِقِينَ)[1] مرا نصرت بده، مؤيد اين احتمال اين است كه نوح (ع) درخواست كرده بود كه‌(رَبِّ لا تَذَرْ عَلَى الْأَرْضِ مِنَ الْكافِرِينَ دَيَّاراً)[2] و نيز مؤيد ديگرش اينكه آيه را به طور فصل آورد، چون در معناى جواب سؤال و درخواست بود.

[مامور شدن نوح 7 به ساختن كشتى و دورى گزيدن از قوم خود كه بعد از انكار و تكذيبشان محكوم به عذاب شده بودند]

(فَأَوْحَيْنا إِلَيْهِ أَنِ اصْنَعِ الْفُلْكَ بِأَعْيُنِنا وَ وَحْيِنا ...).

اين جمله متفرع است بر درخواست نصرت، (يعنى و چون درخواست نصرت كرد پس به او وحى كرديم) و معناى كشتى ساختن در برابر ديدگان خدا اين است كه كشتى ساختنش تحت مراقبت و محافظت خداى تعالى باشد. و معناى كشتى ساختن به وحى خدا اين است كه با تعليم او و دستورات غيبى كه به تدريج مى‌رسد باشد.

(فَإِذا جاءَ أَمْرُنا وَ فارَ التَّنُّورُ)- مراد از امر به طورى كه گفته شده حكم قطعى است كه خدا بين او و قومش راند، و آن غرق شدن قوم او بود. و به طورى كه از سياق برمى‌آيد فوران تنور كه خود محل آتش است علامت و نشانه آمدن عذاب بوده و اين نشانه عجيبى بوده كه از تنورهاى آتش چون فواره، آب بطرف بالا فوران كند.

(فَاسْلُكْ فِيها مِنْ كُلٍّ زَوْجَيْنِ اثْنَيْنِ)- قرائتى كه بين همه قراء داير و رايج است اين است كه كلمه كل را تنوين مى‌دهند نه اينكه به طور اضافه بخوانند، در نتيجه ناگزير چيزى در تقدير گرفته مى‌شود، و تقدير: من كل نوع زوجين- دو جفت از هر نوع حيوان خواهد بود، و سلوك در كشتى به معناى راه دادن و داخل كردن در آن است، و ظاهرا كلمه من براى ابتداى غايت باشد، و معنا اين باشد كه: دو جفت نر و ماده از هر نوع داخل كشتى كن.

(وَ أَهْلَكَ إِلَّا مَنْ سَبَقَ عَلَيْهِ الْقَوْلُ مِنْهُمْ)- اين جمله عطف است بر كلمه زوجين و معنايش اين است كه: داخل كشتى كن دو جفت از هر نوع و خانواده‌ات را.

بعضى‌[3] از مفسرين گفته‌اند: عطف بر زوجين معنا را فاسد مى‌كند، چون معنايش اين مى‌شود: داخل كشتى كن دو جفت از هر نوع را و از هر نوع خانواده‌ات را، پس بهتر اين است كه اصلا عطف نكنيم، و يك فعل اسلك ديگرى در تقدير بگيريم، آن گاه عطف بر

[1] پس بياور براى ما آنچه وعده دادى اگر از راستگويان مى‌باشى. سوره هود، آيه 32.

[2] خدايا از كافران ديارى بر روى زمين باقى مگذار. سوره نوح، آيه 26.

[3] روح المعانى، ج 18، ص 27.