نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 15 صفحه : 386
مؤمنى را به علت اينكه به رحمت و مغفرت او
ايمان دارد بيامرزد، قطعا رحمت و مغفرت او اولين كسى را كه فتح باب ايمان كرده و
راه را براى ديگران هموار ساخته وا نمىگذارد.
(وَ أَوْحَيْنا إِلى مُوسى أَنْ أَسْرِ بِعِبادِي
إِنَّكُمْ مُتَّبَعُونَ) از اينجا قسمت دوم داستان
موسى (ع) و فرعون شروع مىشود و آن عبارت است از چگونگى نابودى و عذاب فرعون به
كيفر اينكه دعوت موسى و هارون را رد كرد و قسمت اول آن عبارت بود از رسالت موسى و
هارون به سوى وى و دعوتش به دين توحيد.
كلمه اسر امر از اسراء است، كه به معناى سير دادن و كوچ
دادن در شب است و مراد از عبادى ، بنى اسرائيل است و اين تعبير نوعى
احترام از ايشان است و جمله(إِنَّكُمْ
مُتَّبَعُونَ) تعليل امر و دستور به اسراء است كه حاصل
آن اين مىشود: بنى اسرائيل را شبانه حركت بده تا آل فرعون هم دنبال شما راه
بيفتند.
و از اين جمله به خوبى بر مىآيد كه خداى تعالى از اين فرمان خود
منظورى دارد و در اين دستور فرج و گشايشى براى بنى اسرائيل هست، كه در آيه(فَأَسْرِ بِعِبادِي لَيْلًا إِنَّكُمْ مُتَّبَعُونَ وَ
اتْرُكِ الْبَحْرَ رَهْواً إِنَّهُمْ جُنْدٌ مُغْرَقُونَ)[1] به اين منظور و نقشه تصريح شده است.
[قسمت ديگر داستان موسى 7: كوچ شبانه بنى اسرائيل از
مصر و غرق و هلاك فرعون و فرعونيان]
( فَأَرْسَلَ فِرْعَوْنُ فِي الْمَدائِنِ حاشِرِينَ) ...(ثُمَّ أَغْرَقْنَا الْآخَرِينَ )
داستان غرق شدن فرعونيان و نجات يافتن بنى اسرائيل به دست موسى (ع) را در طى
چهارده آيه آورده، كه البته حرفهاى زيادى قصه و آنچه كه از سياق كلام استفاده
مىشود و احتياجى به ذكرش نبوده حذف كرده است. از آن جمله است بيرون شدن شبانه
موسى و بنى اسرائيل از مصر، كه همين جمله گذشته كه مىفرمود:(أَنْ أَسْرِ بِعِبادِي) بر آن دلالت مىكرد و بر
همين قياس ساير مطالب ريز داستان، حذف شده است.
(فَأَرْسَلَ فِرْعَوْنُ)-
يعنى موسى (ع) بندگان مرا شبانه از مصر بيرون آورد و چون فرعون خبردار شد مردانى
را به شهرهايى كه در تحت فرمان او بودند فرستاد حاشرين تا مردم را كوچ
دهند. و يك جا جمع كنند و به مردم بگويند: ان هؤلاء يعنى بنى اسرائيل(لَشِرْذِمَةٌ قَلِيلُونَ)
جمعيتى اندكند، كلمه شرذمة تتمه مختصرى را گويند كه از چيزى باقى
مانده باشد و اگر با اينكه خود كلمه اندك بودن را مىرساند، مع ذلك به لفظ قليل
توصيف كرده، به منظور تاكيد قلت بوده، تا معناى بسيار قليل را بدهد.(وَ إِنَّهُمْ لَنا لَغائِظُونَ) كارهايى مىكنند كه ما را به غيظ در مىآورند، و انا
لجميع و ما همگى بر اين
[1] شبانه بندگان مرا حركت ده، كه فرعونيان دنبالتان خواهند آمد
و دريا را در حالى كه راه فراخى خواهد شد پشت سر بگذارد كه آنان لشكرى غرق
شوندگانند. سوره دخان، آيه 24.
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 15 صفحه : 386