مشتبه مى‌سازد لذا با اينكه كلمه عالمين را به تمامى عالم از آسمانها و زمين و ما بين آن دو- كه انسانها جزو آن است- تفسير كرده بود، مع ذلك براى اينكه نقشه فرعون را خنثى كرده باشد، صريح‌تر جواب داد و گفت: رب العالمين همان رب شما و رب پدران گذشته شما است.

خوب، خواهى گفت: عالم انسانى كه چندين عالم نيست، بلكه يك عالم است با اين حال چطور آن جناب كلمه عالمين را در پاسخ دومش به عالم انسانها تفسير كرد؟ در جواب مى‌گوييم: كلمه عالم به معناى جماعتى از مردم و يا موجوداتى ديگر است، پس عالمهاى انسان عبارت مى‌شود از جماعتهاى انسان، از جماعت حاضر در جلسه، و جماعت گذشته ايشان كه فرمود: پروردگار شما و پروردگار پدران گذشته شما .

توضيح بيشتر اين محاوره اينكه فرعون نمى‌خواست از حريم ارباب دفاع كند، بلكه در حقيقت مى‌خواست از ربوبيت خود دفاع كند و اين حيله را به كار برد كه تعلق ربوبيت خدا نسبت به خود را باطل كند و بگويد اصلا دامنه ربوبيت خدا مرا نمى‌گيرد، ولى اين معنا را اينطور بيان كرد كه: ربوبيت خدا به عالميان تعلق نمى‌گيرد و گرنه ربوبيت همه رب‌ها باطل مى‌شود، كه يكى از آنها منم، هر چند فرعون خود را بزرگترين رب‌ها مى‌دانست، كه خداى تعالى از وى حكايت فرموده كه گفت:(أَنَا رَبُّكُمُ الْأَعْلى‌)[1] و نيز حكايت فرموده‌(قالَ فِرْعَوْنُ يا أَيُّهَا الْمَلَأُ ما عَلِمْتُ لَكُمْ مِنْ إِلهٍ غَيْرِي)[2].

پس گويا به موسى گفته است: اگر مقصودت از رب العالمين، خداى تعالى است، كه او رب العالمين نيست، بلكه رب ارباب است و بس، و اگر مقصودت الهى ديگر است كه آن هم باطل است، زيرا هيچ الهى رب العالمين نيست بلكه هر الهى رب العالم خودش است، پس ديگر رب العالمين چه معنايى دارد؟ و موسى (ع) در پاسخ جوابى داده كه حاصلش اين مى‌شود كه در عالم هستى جز يك رب وجود ندارد، در نتيجه رب العالمين رب شما هم هست و او مرا نزد شما فرستاده.

و حاصل مغلطه فرعون اين است كه موسى جوابى به من نداد، تنها عبارت رب العالمين را عوض كرد، لذا موسى براى بار دوم به طور صريح فرمود: رب العالمين همان رب عالم انسانيت عصر حاضر و عالم انسانيت عصرهاى گذشته است و با اين بيان حيله و نقشه فرعون خنثى شد.

[1] سوره نازعات، آيه 24.

[2] اى بزرگان قوم من براى شما هيچ الهى غير از خودم سراغ ندارم. سوره قصص، آيه 38.