مرا كردى تفسير خوبى نكرده است، براى اينكه آيه شريفه مى‌فرمايد تو از كافرانى و از ظاهر آن بر مى‌آيد كه مراد فرعون، كفران نعمتى‌[1] است كه به عموم بنى اسرائيل داشته و نيز آن نعمت‌ها كه به خصوص موسى ارزانى داشته است، نه تنها نعمتهاى خاصه به موسى.

[پاسخ موسى 7 به سه اشكال و اعتراض فرعون بر آن حضرت‌]

(قالَ فَعَلْتُها إِذاً وَ أَنَا مِنَ الضَّالِّينَ فَفَرَرْتُ مِنْكُمْ لَمَّا خِفْتُكُمْ فَوَهَبَ لِي رَبِّي حُكْماً وَ جَعَلَنِي مِنَ الْمُرْسَلِينَ وَ تِلْكَ نِعْمَةٌ تَمُنُّها عَلَيَّ أَنْ عَبَّدْتَ بَنِي إِسْرائِيلَ) ضمير در فعلتها به كلمه فعلة - كه در آيه قبلى بود- برمى‌گردد و ظاهرا كلمه اذا مقطوع از جواب و جزاء است، و- بطورى كه گفته‌اند- معناى حينئذ- در اين هنگام را مى‌رساند و كلمه عبدت از تعبيد است و تعبيد و اعباد به معناى بنده گرفتن است.

و اين آيات سه‌گانه جوابى است كه موسى (ع) از اعتراض فرعون داده و از تطبيق اين جواب با اعتراضى كه فرعون كرد بر مى‌آيد كه موسى (ع) اعتراض فرعون را تجزيه و تحليل كرده و از آن سه تا اشكال فهميده و در نتيجه به هر سه پاسخ گفته است:

اول اينكه، فرعون از رسالت وى استبعاد كرده، كه چنين چيزى ممكن نيست، مگر ممكن است كسى كه ما سوابق او را كاملا مى‌شناسيم و مى‌دانيم كه مردى است چنين و چنان، رسول خدا شود؟ كه جمله:(أَ لَمْ نُرَبِّكَ فِينا وَلِيداً وَ لَبِثْتَ فِينا مِنْ عُمُرِكَ سِنِينَ) متضمن آن است.

دوم اينكه، عمل او را زشت دانسته، و او را مفسد و مجرم خوانده، كه جمله:(فَعَلْتَ فَعْلَتَكَ الَّتِي فَعَلْتَ) متضمن آن است.

سوم اينكه، بر او منت نهاده كه تو يكى از بردگان مايى، كه جمله‌(وَ أَنْتَ مِنَ الْكافِرِينَ) اشاره به آن است.

و طبع كلام اقتضاء مى‌كرده كه نخست از اشكال دوم پاسخ گويد سپس از اعتراض اولش و در آخر از اعتراض سومش و موسى (ع) همين طور پاسخ داد.

[مقصود از ضلالت در سخن موسى 7:(قالَ فَعَلْتُها إِذاً وَ أَنَا مِنَ الضَّالِّينَ ...)]

پس، جمله‌(فَعَلْتُها إِذاً وَ أَنَا مِنَ الضَّالِّينَ) جواب از اعتراض دوم او است كه موسى (ع) را مجرم دانست و جرمش را بزرگ جلوه داد و به خاطر اينكه- به اصطلاح- احساسات عليه او تحريك نشود نامى از كشتن نبرد تا قبطيان حاضر در جلسه متاثر نشوند.

دقت در متن جواب و مقابله آن با اعتراض فرعون، اين معنا را مى‌رساند كه جمله:

(فَفَرَرْتُ مِنْكُمْ لَمَّا خِفْتُكُمْ فَوَهَبَ لِي رَبِّي حُكْماً) تتمه جواب از قتل باشد، تا حكم نبوت

[1] منهج الصادقين، ج 6، ص 435.