responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی    جلد : 15  صفحه : 24

معنى اين آيه است كه فرموده:(وَ بَدَأَ خَلْقَ الْإِنْسانِ مِنْ طِينٍ ثُمَّ جَعَلَ نَسْلَهُ مِنْ سُلالَةٍ مِنْ ماءٍ مَهِينٍ)[1] و مؤيد اين ظاهر، قول خداى تعالى بعد از اين جمله است كه مى‌فرمايد: (ثُمَّ جَعَلْناهُ نُطْفَةً) ، چون اگر مراد از انسان، فرزندان آدم (ع) بود و بس، و شامل خود آدم (ع) نمى‌شد، و مراد از خلقت انسان از گل، اين بود كه نطفه فرزندان آدم (ع) هم در آغاز گل بوده، بايد- به قول بعضى- مى‌فرمود: ثم خلقناه نطفة ثم خلقنا النطفة علقة، فخلقنا العلقة مضغة ...- پس خلق كرديم او را نطفه‌اى پس خلق كرديم نطفه را علقه‌اى پس خلق كرديم علقه را مضغه‌اى ... .

با اين بيان روشن مى‌شود اينكه بعضى‌[2] از مفسرين گفته‌اند منظور از انسان جنس بنى آدم است . و قول بعضى‌[3] ديگر كه گفته‌اند منظور از انسان خود آدم (ع) است صحيح نيست.

كلمه خلق - به طورى كه گفته‌اند[4]- در اصل به معناى تقدير و اندازه گيرى بوده، مثلا وقتى مى‌گويند: خلق الثوب معنايش اين است كه پارچه را براى بريدن اندازه گيرى كردم. پس، معناى آيه اين مى‌شود كه: ما انسان را در آغاز از چكيده و خلاصه‌اى از اجزاى زمين كه با آب آميخته بود اندازه‌گيرى كرديم.

( ثُمَّ جَعَلْناهُ نُطْفَةً فِي قَرارٍ مَكِينٍ .)

نطفه به معناى آبى اندك است كه بسيار اطلاق مى‌شود بر مطلق آب. و كلمه قرار مصدر است كه از آن معناى قرارگاه اراده شده تا مبالغه را برساند، و منظور از قرارگاه مكين رحم زنان است كه نطفه در آن قرار مى‌گيرد. و كلمه مكين صفت رحم است، و توصيف رحم به مكين يا از اين جهت است كه تمكن نگهدارى و حفظ نطفه را از فساد و هدر رفتن دارد و يا از اين باب است كه نطفه در آن، تمكن زيست دارد.

و معناى جمله اين است كه: سپس، ما انسان را نطفه‌اى كرديم كه در رحم متمكن باشد، هم چنان كه آن را در اول از خلاصه‌اى از گل درست كرديم. و اين تعبير مى‌رساند كه:

ما طريق خلقت انسان را از آن شكل به اين شكل مبدل نموديم.


[1] نخست خلقت انسان را از گل آغاز كرد، و سپس نسل او را از خلاصه‌اى از آبى خوار، قرار داد.

سوره الم سجده، آيات 7 و 8.

[2] ( 2 و 3) مجمع البيان، ج 7، ص 101.

[3] ( 2 و 3) مجمع البيان، ج 7، ص 101.

[4] مفردات راغب، ماده خلق .

نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی    جلد : 15  صفحه : 24
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست