اجازه‌اش مفارقت نمى‌كردند، و اين آيه مذمت مى‌كند كسانى را كه وقتى آن جناب دعوتشان مى‌كند سر خود را مى‌خارانند، و اعتنايى به دعوت آن جناب نمى‌كنند.

از اينجا معلوم مى‌شود اينكه بعضى‌[1] گفته‌اند: مراد از دعاى رسول، خطاب كردن او و صدا زدن او است، كه مردم آن جناب را مثل ساير مردم صدا نزنند، بلكه با مردم فرق گذاشته او را محترمانه صدا بزنند، مثلا، نگويند يا محمد، و يا ابن عبد اللَّه، بلكه بگويند يا رسول اللَّه معناى درستى نيست.

و همچنين تفسير ديگرى كه بعضى‌[2] كرده‌اند كه: مراد از دعاء، نفرين كردن آن جناب است، كه نفرين او را مثل نفرين سايرين ندانند، كه در حقيقت آيه شريفه مردم را نهى مى‌كند از اينكه خود را در معرض نفرين آن جناب قرار دهند، يعنى او را به خشم در نياورند، چون خدا نفرين او را بى اثر نمى‌گذارد. و وجه ضعف و نادرستى اين دو معنا اين است كه ذيل آيه با آنها سازگارى ندارد.

كلمه تسلل در آيه مورد بحث به معناى اين است كه كسى خود را از زير بار و تكليفى به طور آرام بيرون بكشد، كه ديگران نفهمند، و اين كلمه از سل سيف يعنى بيرون كردن شمشير از غلاف گرفته شده. و كلمه لواذا ، به معناى ملاوذه است، و ملاوذه آن است كه انسانى به غير خود پناهنده شده و خود را پشت سر او پنهان كند. و معناى آيه اين است كه خداى عز و جل از ميان شما آن كسانى را كه از ما بين مردم با حيله و تزوير بيرون مى‌شوند، در حالى كه به غير خود پناهنده مى‌شوند و به اين وسيله خود را پنهان مى‌كنند و هيچ اعتنايى به دعوت رسول ندارند، مى‌شناسد.

(فَلْيَحْذَرِ الَّذِينَ يُخالِفُونَ عَنْ أَمْرِهِ أَنْ تُصِيبَهُمْ فِتْنَةٌ أَوْ يُصِيبَهُمْ عَذابٌ أَلِيمٌ)- ظاهر سياق آيه با در نظر داشتن معنايى كه گذشت، اين است كه ضمير عن امره به رسول خدا بر مى‌گردد، و امرش همان دعاى او است، در نتيجه آيه شريفه كسانى را كه از امر و دعوت آن جناب سر مى‌تابند، تحذير مى‌كند از اينكه بلا و يا عذابى دردناك به آنان برسد.

بعضى‌[3] از مفسرين گفته‌اند: ضمير در عن امره به خداى سبحان بر مى‌گردد، و در آيه شريفه هر چند كه امرى از ناحيه خدا وجود ندارد تا ضمير بدان برگردد، و ليكن همان نهى كه كرد و فرمود: دعاى رسول را چون دعاى يك نفر عادى قرار ندهيد در حقيقت در معناى امر و به صورت نهى است، چون معنايش اين است كه دعوت او را بپذيريد، و كلمه بپذيريد امر است، و از ميان اين دو وجه وجه اولى بهتر است.

[1] مجمع البيان، ج 7، ص 158.

[2] روح المعانى، ج 7، ص 158.

[3] روح المعانى، ج 18، ص 226.