نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 15 صفحه : 190
اين گفتار عطف است بر جمله يزجى
و معناى آن اين است كه آيا نمىبينى كه خدا از آسمان تگرگ متراكم و انبوه نازل
مىكند، به كوهها و به هر سرزمينى كه بخواهد مىفرستد، و زراعتها و بستانها را
تباه مىكند، و چه بسا نفوس و حيوانات را هم هلاك مىنمايد و از هر كس بخواهد بر
مىگرداند، و در نتيجه از شر آن ايمن مىشود، برف و تگرگى است كه روشنى برق آن
نزديك است چشمها را كور سازد.
و اين آيه- به طورى كه سياق مىرساند- در مقام تعليل مطلب گذشته است
كه نور خدا را به مؤمنين اختصاص مىداد، و معنايش اين است كه مساله مذكور منوط به
مشيت خداى تعالى است، هم چنان كه مىبينى كه او وقتى بخواهد از آسمان بارانى
مىفرستد كه در آن منافعى براى خود مردم و حيوانات و زراعتها و بستانهاى ايشان است
و چون بخواهد تگرگى مىفرستد كه در هر سرزمينى كه بخواهد نازل مىكند، و از هر
سرزمينى كه بخواهد شر آن را بر مىگرداند.
(يُقَلِّبُ اللَّهُ اللَّيْلَ وَ النَّهارَ إِنَّ فِي
ذلِكَ لَعِبْرَةً لِأُولِي الْأَبْصارِ)
اين آيه بيان ديگرى است براى برگشت امر به مشيت خداى تعالى و بس و معناى تقليب ليل
و نهار جابجا كردن شب و روز است و معناى آيه روشن است.
اين نيز بيان ديگرى است براى رجوع امر به مشيت خداى تعالى و بس، چون
او تمامى جانداران را از آبى خلق مىكند، و در عين حال وضع هر حيوانى با حيوان
ديگر مختلف است، بعضىها با شكم راه مىروند، مانند مارها و كرمها، و بعضى ديگر با
دو پا راه مىروند مانند آدميان و مرغان، و بعضى ديگر با چهار پا راه مىروند، چون
چهارپايان و درندگان، و اگر به ذكر اين سه نوع اكتفاء فرموده براى اختصار بوده، و
غرض هم با ذكر همينها تامين مىشده (و گرنه اختلاف از حد شمار بيرون است).
و جمله(يَخْلُقُ اللَّهُ ما
يَشاءُ) تعليل همين اختلافى است كه در جانداران هست كه چرا با يك ماده اين
همه اختلاف پديد آمد، مىفرمايد كه: امر اين اختلاف بسته به مشيت خدا است و بس، او
اختيار دارد و مىتواند فيض خود را عموميت دهد تا مانند نور عام و رحمت عام همه
خلق از آن بهرهمند شوند و مىتواند كه آن را به بعضى از خلايق خود اختصاص دهد، تا
چون نور و رحمت خاص، بعضى از افراد از آن بهرهمند شوند.
جمله(إِنَّ اللَّهَ عَلى كُلِّ
شَيْءٍ قَدِيرٌ) تعليلى است براى جمله(يَخْلُقُ اللَّهُ ما يَشاءُ)
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 15 صفحه : 190