نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 12 صفحه : 441
خواهند دانست كه
اللَّه تنها و تنها حق مبين است، و باز فرموده: بزودى برايشان روشن مىگردد آنچه
گمانش را هم نداشتند و همچنين تعابير ديگرى نظير آن كه آيات قرآنى با عباراتى
مختلف مشتمل بر آن است.
و كوتاه سخن
اينكه ساعت، يكى از غيبهاى آسمانها و زمين است و آيه شريفه يعنى آيه(وَ لِلَّهِ غَيْبُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ) ملكيت خداى را نسبت
به خود اين غيب اعلام فرموده نه ملكيتش نسبت به علم غيب را، خلاصه نفرموده خدا علم
غيب آسمانها و زمين را دارد بلكه فرموده غيب آسمانها و زمين را دارد، و از سياق
آيه استفاده مىشود كه جمله(وَ لِلَّهِ غَيْبُ ...) توطئه و
زمينهچينى است براى گفتن(وَ ما أَمْرُ السَّاعَةِ إِلَّا
كَلَمْحِ الْبَصَرِ ...) پس مىتوان گفت كه جمله مزبور بمنظور احتجاج
آورده شده.
و بنا بر اين
برگشت معناى آيه به اين است كه خداى سبحان مالك غيب آسمانها و زمين است ملكيتى كه
مىتواند در آن غيب به هر نحوى كه بخواهد تصرف كند، همانطور كه مىتواند در شهادت
و ظاهر آن تصرف كند و چگونه نتواند؟ با اينكه غيب هر چيزى از شهادتش جدا نيست و
غيب آن، موجودى است ثابت با شهادتش، و خلق و امر هر چيزى كه همان شهادت و غيب آن
است ملك خداست، و ساعت، يعنى قيامت موعود هم امر محالى نيست تا قدرت بدان تعلق
نگيرد بلكه از همان غيب آسمانها و زمين است، و همان حقيقتى است از آسمان و زمين كه
امروز از فهم بشر مستور است، پس قيامت نيز ملك خداست، و خدا مىتواند در آن تصرف
نموده يك روز پنهانش بدارد و روزى ديگر آشكارش كند.
[مفاد
اينكه فرمود: امر ساعت (قيامت) مانند چشم بر هم زدن يا نزديكتر از آنست]
و براى او
دشوار هم نيست، زيرا امر او مانند لمح بصر (چشم بهم زدن) و يا نزديك تر از آن است
چون خدا بر هر چيزى توانا است.
از همين جا
روشن مىشود كه جمله (وَ ما أَمْرُ السَّاعَةِ إِلَّا كَلَمْحِ
الْبَصَرِ أَوْ هُوَ أَقْرَبُ إِنَّ اللَّهَ عَلى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ)- امر قيامت
مانند چشم بر هم زدن و يا نزديكتر از آن است زيرا خدا بر هر چيزى توانا است
براى اين آورده نشده كه اصل قيامت و امكان آن را اثبات كند، بلكه براى نفى و انكار
دشوارى و مشقت در اقامه آن آورده شده تا بفهماند اقامه قيامت بر خدا دشوار نيست، و
بلكه بسيار آسان است. پس اينكه فرمود:(وَ ما أَمْرُ السَّاعَةِ إِلَّا
كَلَمْحِ الْبَصَرِ أَوْ هُوَ أَقْرَبُ) معنايش اين مىشود
كه امر قيامت نسبت به خداى تعالى چنين آسان است، و گر نه خود خداى تعالى امر آن را
عظيم شمرده و با آنكه هر امر خطيرى براى او آسان است اوصافى براى قيامت ذكر كرده
كه هيچ امر خطيرى را به آن اوصاف توصيف
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 12 صفحه : 441