نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 11 صفحه : 339
امروز كرد كه ايشان
در برابرش به سجده افتادند: و گفت: پدر جان اين تعبير خوابى بود كه من قبلا ديده
بودم، خداوند آن رؤيا را حقيقت قرار داد.
[يوسف
7 خداوند را به جهت الطافش بر او حمد و ثنا مىگويد و با گذشت و
جوانمردى، ستم برادران بر خود را فقط با اشارهاى ياد مىكند]
آن گاه شروع
كرد بمنظور اداى شكر خدا او را حمد و ثنا كردن، و گفت:(وَ قَدْ
أَحْسَنَ بِي إِذْ أَخْرَجَنِي مِنَ السِّجْنِ) احسان پروردگار خود
را در اينكه از زندان يعنى بلايى بزرگ نجاتش داد بياد آورد، آرى خداوند آن بلا را
مبدل به نعمتى كرد كه هرگز احتمالش را نمىداد زيرا كسى احتمال نمىدهد كه زندان
وسيله رسيدن به عزت و سلطنت شود.
يوسف در اين
موقف كه برادران ايستادهاند اسمى از بلاى بزرگ به چاه افتادن نياورد، آرى او
نمىخواست، و فتوت و جوانمرديش به او اجازه نمىداد كه برادران را شرمنده سازد،
بلكه با بهترين عبارتى كه ممكن است تصور شود به داستان برادران اشارهاى كرد، بدون
اينكه مشتمل بر طعن و سرزنشى باشد و آن اين بود كه گفت:(وَ جاءَ
بِكُمْ مِنَ الْبَدْوِ مِنْ بَعْدِ أَنْ نَزَغَ الشَّيْطانُ بَيْنِي وَ بَيْنَ
إِخْوَتِي) و نزغ به معناى وارد شدن در كارى است به منظور بر هم
زدن و فاسد كردن آن.
و مقصودش از
اين اشاره، اين بود كه پروردگار من بعد از آنكه شيطان در بين من و برادرانم مداخله
كرد و ميان ما را بهم زد به من احسان كرد، و شد آنچه كه نبايد مىشد، و در آخر به
جدايى من از شما منتهى گرديد، و پروردگارم مرا بسوى مصر سوق داد و گواراترين
زندگىها و بلندترين عزتها و سلطنتها را روزيم فرمود، و آن گاه دوباره ما را بهم
نزديك كرد و همگى ما را از باديه و بيابان به شهر و زندگى مدنى و مترقى منتقل
نمود.
يوسف خواست
بگويد: به دنبال مداخله شيطان در بين من و برادران گرفتاريها و بلاهاى زيادى به
سرم آمد (ولى من تنها فراق و جدايى از شما و سپس زندانى شدن را اسم مىبرم) كه
خداوند به من احسان نمود، و همه آن بلاها را يكى پس از ديگرى برطرف ساخت.
آرى بلاهاى
من از حوادث عادى نبود، بلكه دردهايى بىدرمان و معضلاتى لا ينحل بود، چيزى كه هست
خداوند به لطف خود و نفوذ قدرتش در آنها نفوذ كرد، و همه را وسيله زندگى و اسباب
نعمت من قرار داد، بعد از آنكه يك يك آنها وسيله هلاكت و بدبختى من بودند، و بخاطر
همين سه بلايى كه شمرد دنبال كلامش گفت:(إِنَّ رَبِّي لَطِيفٌ لِما
يَشاءُ).
پس در حقيقت
جمله مزبور تعليل بيرون شدن از زندان و آمدن پدر از باديه است، و با اين جمله به
عنايت و منتى كه خدا به او اختصاص داد اشاره كرد، و نيز آن بلاهايى كه وى را احاطه
كرده بود بلايى نبود كه گره آنها باز شدنى باشد، و يا احتمالا از مجراى خود (كه
هلاكت وى بود) منحرف گردد، ليكن خداوند از آنجايى كه لطيف است هر چه را بخواهد
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 11 صفحه : 339