نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 11 صفحه : 258
طرف شاه و
كرسىنشينان او بوده، خلاصه منظورش اين نبوده كه خودش ياد بگيرد و آن گاه برود و
از طرف خود تاويل و به اسم خود تمام كند، بلكه منظورش اين بوده كه عين گفته يوسف
را براى آنان ببرد، و لذا مىبينيم يوسف هم تنها او را مخاطب قرار نداد، بلكه خطاب
را بطور عموم كرد و گفت: تزرعون- مىكاريد ... .
و اينكه
فرمود: الى الناس براى اشعار و يا دلالت بر اين است كه مردم منتظر
برگشتن او بودهاند تا با تاويل يوسف از حيرت بيرون آيند، حال يا مقصود از مردم،
عموم مردم مصر بوده و مردم مصر مردمى بيدار و علاقهمند به وطن خود بوده و نسبت به
رؤيايى كه پادشاهشان ديده اهتمام داشتهاند، چون غالبا رؤياها ناظر به امورى از
شؤون زندگى آدمى است كه انسان نسبت به آنها اهتمام دارد، و معمولا پادشاهان نسبت
به شؤون مملكت و امور رعيت اهتمام مىورزند، پس رؤيايى كه يك پادشاه ببيند در
مصالح مردمش دخالت دارد، و يا مقصود از آن، تنها اولياى امور مملكت است، و اگر
ايشان را ناس- مردم ناميده براى اين بوده كه رأى و اختيار ايشان در هر
امرى رأى و اختيار مردم است.
[توضيح
الفاظ و مفاهيم آيات شريفهاى كه گفته يوسف 7 را در باره رؤياى ملك
حكايت مىكند]
راغب در
مفردات گفته: كلمه دأب به معناى ادامه در سير است، مىگويند:
دأب فى السير دأبا و خداى تعالى فرموده: (وَ سَخَّرَ
لَكُمُ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ دائِبَيْنِ)- و مسخر كرد براى شما مهر و ماه را در
حالى كه دائم السيرند ، و معناى عادت هميشگى را هم مىدهد، هم چنان كه خداى
تعالى فرموده: (كَدَأْبِ آلِ فِرْعَوْنَ)- مانند عادت آل
فرعون ، كه همواره بر آن عادت مستمر بودند.[1]
بنا به گفته وى معناى آيه چنين مىشود: بايد هفت سال پشت سر هم و بطور مستمر
كشت و زرع كنيد بعضى[2] ديگر
گفتهاند: دأب به معنى تعب است و معناى آيه اين است كه
بايد با جد و جهد و زحمت كشت و زرع كنيد.
ممكن هم هست
كلمه مذكور حال باشد و معنا چنين باشد كه شما هفت سال كشت كنيد در حالى كه مستمر و
يا كوشا باشيد.
مفسرين در
باره كلمه تزرعون گفتهاند كه: هر چند بصورت خبر است ولى در معنا امر
و انشاء است و بسيار مىشود كه امر را بصورت خبر مىآورند تا در وجوب امتثال آن
تاكيد و مبالغه كنند، و چنين جلوه دهند كه گويا اين ماموريت انجام شده و اينك از
آن خبر مىدهند،