مكن، كه تو را از راه خدا گمراه مى‌كند، كسانى كه از راه خدا گمراه ميشوند، عذابى شديد دارند، بخاطر اينكه روز حساب را فراموش كردند)[1]، و فهمانيد كه ضلالت از راه خدا تنها بخاطر فراموشى روز حساب است، و بدين جهت در آيات مورد بحث فرمود:(وَ بِالْآخِرَةِ هُمْ يُوقِنُونَ)، چون بياد آخرت بودن، و بدان يقين داشتن، تقوى را نتيجه ميدهد.

*(أُولئِكَ عَلى‌ هُدىً مِنْ رَبِّهِمْ) الخ، هدايت همه‌اش از خداى سبحان است، و هيچ قسمى از آن بهيچ كس نسبت داده نميشود، مگر بطريق مجاز گويى، كه بحث مفصلش انشاء اللَّه بزودى خواهد آمد.

در جمله مورد بحث، مؤمنين را بهدايت توصيف كرده، و در موردى ديگر هدايت را اينطور تعريف كرده كه: ((فَمَنْ يُرِدِ اللَّهُ أَنْ يَهْدِيَهُ، يَشْرَحْ صَدْرَهُ‌)، يعنى كسى را كه خدا بخواهد هدايت كند سينه‌اش را گشاده ميسازد)[2] و گشادگى سينه، بمعناى وسعت ان است، وسعتى كه هر تنگى و تنگ نظرى و بخل را از آن دور ميسازد، و چون در جاى ديگر فرموده: ((وَ مَنْ يُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ‌)، كسى كه او را از بخل درونى حفظ كرده باشند چنين كسانى از رستگارانند)،[3] لذا مى‌بينيم در آخر آيه مورد بحث هم نامى از رستگارى برده، مى‌فرمايد:(أُولئِكَ عَلى‌ هُدىً مِنْ رَبِّهِمْ وَ أُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ).[4]

بحث روايتى [ (شامل دو روايت در باره غيب و انفاق در آيه كريمه)]

در كتاب معانى الاخبار از امام صادق ع روايت آمده، كه در ذيل آيه:(الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ) فرموده: يعنى (كسى كه ايمان بقيام قائم ع داشته باشد، و آن را حق بداند)[5].

* مؤلف: اين معنا در غير اين روايت نيز آمده، ولى اين روايات همه از باب تطبيق كلى بر مصداق بارز آنست.

و در تفسير عياشى از امام صادق (ع) روايت شده كه در ذيل جمله:(وَ مِمَّا رَزَقْناهُمْ يُنْفِقُونَ)، فرموده: يعنى از آنچه ما بايشان تعليم كرده‌ايم، بديگران تعليم مى‌كنند، و علم را گسترش ميدهند.[6] و نيز در كتاب معانى الاخبار از آن جناب، و در ذيل همان جمله روايت آمده، كه فرمود: يعنى از آنچه ما بايشان تعليم داده‌ايم بديگران داده، علم را گسترش ميدهند، و از آنچه از قرآن بايشان‌

[1]- سوره ص آيه 26

[2]- سوره انعام آيه 125

[3]- سوره حشر آيه 9

[4]- سوره بقره آيه 5

[5]- كمال الدين ج 2 ص 340 ح 19

[6]- تفسير عياشى ج 1 ص 25 ح 1