آب بان معنا كه نزد ما آب است نيز جزو آسمانها و زمين است و معقول نيست كه عرش خدا روى آب به آن معنا باشد، و سلطنت خداى تعالى قبل از خلقت آسمان‌ها و زمين نيز مستقر بود و بر روى آب مستقر بود، پس معلوم مى‌شود آن آب غير اين آب بوده، و انشاء اللَّه در تفسير جمله:(وَ كانَ عَرْشُهُ عَلَى الْماءِ)[1] توضيح بيشتر آن خواهد آمد.

بحثى علمى و فلسفى [ (بيان اينكه هر موجودى بديع الوجود است)]

تجربه ثابت كرده، هر دو موجودى كه فرض شود، هر چند در كليات و حتى در خصوصيات متحد باشند، بطورى كه در حس آدمى جدايى نداشته باشند، در عين حال يك جهت افتراق بين آن دو خواهد بود، و گر نه دو تا نميشدند و اگر چشم عادى آن جهت افتراق را حس نكند، چشم مسلح به دوربينهاى قوى آن را مى‌بيند.

برهان فلسفى نيز اين معنا را ايجاب مى‌كند، زيرا وقتى دو چيز را فرض كرديم كه دو تا هستند، اگر بهيچ وجه امتيازى خارج از ذاتشان نداشته باشند، لازمه‌اش اين مى‌شود كه آن سبب كثرت و دوئيت، داخل در ذاتشان باشد نه خارج از آن، و در چنين صورت ذات صرفه و غير مخلوطه فرض شده است، و ذات صرف نه دو تايى دارد و نه تكرار مى‌پذيرد، در نتيجه چيزى را كه ما دو تا و يا چند تا فرض كرده‌ايم، يكى ميشود و اين خلاف فرض ما است.

پس نتيجه مى‌گيريم كه هر موجودى از نظر ذات مغاير با موجودى ديگر است و چون چنين است پس هر موجودى بديع الوجود است، يعنى بدون اينكه قبل از خودش نظيرى داشته باشد، و يا مانندى از آن معهود در نظر صانعش باشد وجود يافته، در نتيجه خداى سبحان مبتدع و بديع السماوات و الارض است.

[1]- هود آيه 7