امضاء كرد، و كشتن بعض را كشتن كل بحساب آورده، توبه را بر آنان نازل كرد،(فَتابَ عَلَيْكُمْ) الخ.

*(رِجْزاً مِنَ السَّماءِ) رجز بمعناى عذابست.

*(وَ لا تَعْثَوْا) الخ، كلمه عيث، و عثى، هر دو بمعناى شديدترين فساد است.

*(وَ قِثَّائِها وَ فُومِها) الخ، قثاء خيار، و فوم سير، و يا گندم است.

*(وَ باؤُ بِغَضَبٍ) يعنى برگشتند.

*(ذلِكَ بِأَنَّهُمْ كانُوا يَكْفُرُونَ) الخ، اين جمله تعليل مطالب قبل است.

*(ذلِكَ بِما عَصَوْا) الخ، اين نيز تعليل آن تعليل است، در نتيجه نافرمانى و مداومت آنان در تجاوز، علت كفرشان بآيات خدا و پيغمبركشى شد، هم چنان كه در جاى ديگر عاقبت نافرمانى را كفر دانسته، و فرموده: ((ثُمَّ كانَ عاقِبَةَ الَّذِينَ أَساؤُا السُّواى‌، أَنْ كَذَّبُوا بِآياتِ اللَّهِ، وَ كانُوا بِها يَسْتَهْزِؤُنَ‌)، پس عاقبت آنها كه بدى مى‌كردند، اين شد كه بآيات خدا تكذيب نموده آنها را استهزاء كنند)،[1] و در تعليل دوم كه تعليل بمعصيت است، وجهى است كه در بحث بعدى خواهد آمد انشاء اللَّه تعالى.

بحث روايتى در تفسير عياشى‌[2]، در ذيل آيه‌(وَ إِذْ واعَدْنا مُوسى‌ أَرْبَعِينَ لَيْلَةً)، از امام ابى جعفر (ع) روايت آورده كه فرمود: (در علم و تقدير خدا گذشته بود، كه موسى سى روز در ميقات باشد، و لكن از خدا بدايى حاصل شد، و ده روز بر آن اضافه كرد، و در نتيجه ميقات اولى و دومى چهل روز تمام شد.

* مؤلف: اين روايت بيان قبلى ما را كه گفتيم: چهل روز مجموع دو ميقات است، تاييد مى‌كند.

و در در منثور[3] است، كه على (ع) در ذيل آيه:(وَ إِذْ قالَ مُوسى‌ لِقَوْمِهِ يا قَوْمِ إِنَّكُمْ ظَلَمْتُمْ أَنْفُسَكُمْ) الخ، فرمود: بنى اسرائيل از موسى (ع) پرسيدند: توبه ما چيست؟ فرمود: بجان هم بيفتيد، و يكدگر را بكشيد، پس بنى اسرائيل كاردها برداشته، برادر برادر خود را، و پدر فرزند خود را بكشت، و باكى نكرد از اينكه چه كسى در جلو كاردش مى‌آيد، تا هفتاد هزار نفر كشته شد، پس خداى تعالى بموسى وحى كرد: بايشان دستور ده: دست از كشتار بردارند، كه خدا هم كشته‌ها را آمرزيد، و هم از زنده‌ها درگذشت.

[1]- سوره روم آيه 10

[2]- تفسير عياشى ج 1 ص 44 ح 46

[3]- الدر المنثور ج 1 ص 69