این علم فقه نبوده، علم فقه را تعلیم کرده‌اند، هیچ در او قصورى نشده است، این فلسفه و این چیزهایى که دست ماهاست اینها هم نبوده است و این مورد تأسف است که مهلت ندادند به اینها، نشد. در آنوقت حمله‌اى که آنها مى‌خواستند نبود و آن علوم با خود آنها به ملاءاعلى رفت و ما باید تا آخر دنیا تأسف از این بخوریم که از آن هیچ بهره نداریم و او بلااشکال از این علوم رسمى که دست بشر است و دست مسلمین است، از اینها خارج است، براى این که اینها حمله داشتند، آن که حمله نداشته است، آنکه مورد تأسف خود ائمه علیهم السلام بوده است که پیدا نکردند کسانى را که به آنها تعلیم بدهند آن علوم را و قرآن که مخزن همه علوم است، نشد که آنها تفسیر کنند و آن معارف که در قرآن هست آنها بیان کنند براى ما. اینها از تأسف‌هایى است که ما باید در گور ببریم. قرآن الان در حجاب است، مستور است این قرآن. بعضى آیات قرآن است که گرچه بشر یا فلاسفه یا عرفا تا یک حدودى در موردش صحبت کردند، لکن آنکه باید باشد، نشده است و نمى‌شود. قرآن هم براى من خوطب به امده است. انما یعرف القرآن من خوطب به (2) اگر مقصود معانى عرفیه بود، که مردم همه مى‌فهمند معانى عرفیه را، این چى بوده است؟ و ما باید تا آخر متأسف باشیم. حضرت رضا سلام الله علیه که با آن نیرنگ ایشان را بردند، الزاماً بردند به آن جا و خواستند ایشان را چه بکنند، معلوم بود که از اول بنابراین نیست، نگذاشتند که اینها یک حکومتى به دستشان بیاید، یک مجالى به دستشان بیاید که لااقل تعلیمات را بکنند. براى حضرت صادق (ع) هم که مجال بود براى این که علم فقه را باید توسعه بدهند و بیان کنند و بعضى از مسائل البته غیرفقهى هم بوده است، لکن سرگرمى ایشان به آن علومى که نمى‌شد که معطل بماند و علم شریعت بود، این هم باز نگذاشتند، نشد. حمله هم نداشتند، حمله فقه بود، اما حمله آن علوم نبود.

بنابراین، ما باید در این امور متأسف باشیم که از قرآن دستمان کوتاه است. این تفسیرهایى که بر قرآن نوشته شده است از اول تا حالا، اینها تفسیر قرآن نیستند، اینها البته یک ترجمه‌هایى، یک بویى از قرآن بعضى‌شان دارند، والا تفسیر این نیست. در هر صورت انالله واناالیه راجعون، آن که از دست ما رفت، حکومت عدل الهى هم که تحقق پیدا نکرد که ما بفهمیم باید چه بکنیم.

این که ایران را مى‌کوبند، به ایران خیلى کار ندارند، به اسلام کار دارند

حالا هم که خداى تبارک و تعالى تؤفیق به این ملت داد و دست عنایتى به سر اینها کشید، مى‌بینید که با این حکومت چه مى‌کنند. مجال نمى‌دهند که عرضه بکنند دست اندرکاران ما اسلام را. هر مطلبى که در عالم واقع مى‌شود، یک فسادى واقع مى‌شود، دست ایرانى‌ها در آن هست و دست حکومت ایران در آن هست! این تبلیغات است دیگر. در بحراحمر یک چیزى واقع مى‌شود، در کانال سوئز یک‌