نام کتاب : خدمات متقابل اسلام و ایران نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 583
توجهی به چشم نمیخورد ، البته در هرات و سمرقند و جاهای دیگر احیانا
افرادی بودهاند ولی حوزه گرم ظاهرا منحصر به شیراز بوده است .
متأسفانه حوزه شیراز فوقالعاده خصلت جدلی دارد ، در طول تقریبا دو قرن
و نیم بیشتر کوششها صرف مجادلات میشده است ، بر گفتههای یکدیگر شرح و
حاشیه مینوشتهاند و بر آن حاشیهها نیز حواشی دیگر و همچنین حاشیه بر
حاشیه . . . در عین حال دوره شیراز دوره آمادگی بوده است .
در زمان شاه عباس کبیر با طلوع افرادی مانند میرداماد و شیخ بهائی و
میر فند رسکی ، اصفهان مرکز علوم عقلی اسلامی گشت به طوری که شخصی مانند
صدرالمتألهین از وطنش شیراز مهاجرت میکند و برای کسب فیض به اصفهان
میآید .
همچنانکه با مهاجرت علمای جبل عامل از قبیل محقق کرکی به ایران حوزهای
بسیار عالی فقهی در اصفهان تشکیل شد . از مشخصات حوزه فلسفی اصفهان
اینست که دیگر از آن بحث و جدلها که غالبا کم فایده بود خبری نیست ،
فلسفه به وسیله میرداماد رنگ و بوی دیگری میگیرد که اکنون جای بحث آن
نیست .
میرداماد اگر از حکمای طراز اول اسلامی به شمار نرود لااقل در طراز دوم
هست . وی علاوه بر اینکه فیلسوف بود ، فقیه و ریاضیدان و ادیب و رجالی
هم بود . رویهمرفته مردی جامع بود ، و خود را ( معلم ثالث ) میخواند .
وی حوزه درس باشکوه و گرم و پر برکتی تشکیل داد ، ما در طبقه بیست و
دوم بعضی از شاگردان او را معرفی خواهیم کرد . درست معلوم نیست که
میرداماد تحصیلات فلسفی خویش را چگونه و نزد چه کسانی انجام داده است ،
اساتید او را که شمردهاند عبارتند از شیخ عبدالعالی کرکی ، سید نورالدین
عاملی ، تاجالدین حسین صاعد طوسی ، فخرالدین استرآبادی سماکی سه نفر اول
اهل معقول نبوده ، استاد منقول میر بودهاند ، تنها شخص اخیر است که اهل
معقول
نام کتاب : خدمات متقابل اسلام و ایران نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 583