نام کتاب : خدمات متقابل اسلام و ایران نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 543
قسمت نیازمند به بحث طولانی است و از حدود بحث ما خارج است .
آنچه از نام آنها بر ما آشکار است همانها است که ابوحیان توحیدی که
تقریبا معاصر آنها بوده فاش کرده است : ابوسلیمان محمدبن معشر بستی ،
ابوالحسن علی بن هارون زنجانی ، ابواحمد مهرجانی عوفی ، زیدبن رفاعة .
بعضی دیگر نام افراد دیگری از قبیل ابن مسکویه رازی متوفا 421 ، عیسی بن
زرعة متوفا 398 ( مترجم و فیلسوف ) و ابوالوفاء بوزجانی ( نابغه
ریاضیدان معروف متوفا 387 ) و بعضی دیگر را میبرند ولی بعضی از اینها به
اوایل قرن پنجم تعلق دارند در صورتی که در نیمه دوم قرن چهارم کار اخوان
الصفاتا حدودی شناخته بوده است . ابوحیان توحیدی در سال 373 مرام و
عقیده و مسلک و روش اخوان را برای وزیر صمصام الدوله بن عضدالدوله
بازگو کرده است و گفته من این رسائل را به استادم ابوسلیمان منطقی
سجستانی عرضه کردم و او درباره آنها اظهارنظر کرد . علیهذا میبایست این
رسائل در حدود نیمه قرن چهارم تألیف شده باشد و به همین جهت با اینکه
تاریخچه اخوان در دست نیست ، باید آنها را از طبقه چهارم یعنی هم طبقه
با شاگردان فارابی به شمار آوریم .
اخوان الصفا که میان عقل و دین ، فلسفه و شریعت ، جمع کردهاند و آن دو
را مکمل یکدیگر میدانند ، در روش فلسفی خود تمایل فیثاغورسی دارند ، بر
اعداد زیاد تکیه میکنند . و در جنبه اسلامی ، تمایل شدید شیعی و علوی
دارند .
طبقه پنجم
1 - ابوسلیمان ، محمد بن طاهر بن بهرام سجستانی ، معروف به ابوسلیمان
منطقی . شاگرد یحیی بن عدی منطقی بوده است و بنابر نقل ابن القفطی در
تاریخ الحکماء نزد ابوبشر متی نیز تحصیل کرده است ، علیالظاهر آغاز
تحصیلش در نزد ابوبشر بوده و بعد در نزد یحیی بن عدی ادامه داده است .
ابوسلیمان شاگردی دارد به نام ابوحیان توحیدی که از فضلا و ادباء و
نام کتاب : خدمات متقابل اسلام و ایران نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 543