نام کتاب : خدمات متقابل اسلام و ایران نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 501
استاد و شاگردی در همه این مدت هرگز قطع نشده است . اگر فیالمثل از
استاد بزرگوار خود مرحوم آیةالله بروجردی شروع کنیم میتوانیم سلسله
اساتید فقهی ایشانرا تا عصر ائمه اطهار به طور مسلسل بیان نمائیم . چنین
حیات متسلسل و متداوم یازده قرن و نیمی ظاهرا در هیچ تمدن و فرهنگ غیر
از تمدن و فرهنگ اسلامی وجود ندارد . استمرار فرهنگی به معنی واقعی ، که
یک روح و یک حیات ، بدون هیچ وقفه و انقطاع ، طبقات منظم و مرتب و
متوالی را در قرونی این چنین درازمدت به یکدیگر پیوند دهد و یک روح بر
همه حاکم باشد جز در تمدن و فرهنگ اسلامی نتوان یافت . در تمدن و
فرهنگهای دیگر ما به سوابق طولانیتری احیانا برمیخو ریم ولی با وقفهها و
بریدگیها و انقطاعها .
همچنانکه قبلا نیز یادآوری ، کردیم ، اینکه قرن سوم را که مقارن با
غیبت صغرا است مبدأ قرار دادیم نه بدان جهت است که حیات فقه شیعه از
قرن سوم آغاز میشود ، بلکه بدان جهت است که قبل از آن عصر ، عصر حضور
ائمه اطهار است و فقهاء شیعه تحتالشعاع ائمهاند و استقلالی ندارند والا
آغاز اجتهاد و فقاهت در میان شیعه و آغاز تألیف کتاب فقهی به عهد
صحابه میرسد . چنانکه گفتیم اولین کتاب را علی بن ابیرافع ( برادر
عبیدالله بن ابی رافع کاتب و خزانهدار امیرالمؤ منین علی علیهالسلام در
زمان خلافت آن حضرت ) نوشته است .
ب - برخلاف تصور بعضیها ، معارف شیعه و از آن جمله فقه شیعه ، تنها
به وسیله فقهاء ایرانی تدوین و تنظیم نشده است . ایرانی و غیرایرانی در
آن سهیم بودهاند تا قبل از قرن دهم هجری و ظهور صفویه ، غلبه با عناصر
غیر ایرانی است و تنها از اواسط دوره صفویه است که غلبه با ایرانیان
میگردد .
ج - مرکز فقه و فقاهت نیز قبل از صفویه ایران نبوده است . در ابتدا
بغداد مرکز فقه بود ، سپس نجف وسیله شیخ طوسی مرکز شد ، طولی نکشید که
جبل عامل ( از نواحی جنوبی لبنان فعلی ) ، و پس از آن و قسمتی مقارن با
آن حله ،
نام کتاب : خدمات متقابل اسلام و ایران نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 501