نام کتاب : خدمات متقابل اسلام و ایران نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 166
شده بود : یکی طریقه زروانیان که معتقد بودند اورمزد و اهریمن هر دو از
موجود قدیمتر و بالاتری به وجود آمده اند که " زروان اکرنو " یعنی زمان
بیکران نام داشته است ، و دیگر طریقه کیومرثیان که معتقد بودند اهریمن
وجود مستقلی نبوده بلکه زمانی که اورمزد در کار خود شک کرده اهریمن از
شک او پدید آمده است . زروانیان و کیومرثیان هر دو با زرتشتیان مزدیسنی
اختلاف شدید داشتند و بیشتر این اختلاف جنبه دشمنی به خود میگرفته است و
بیگانگان از آن بهره مند میشدهاند . . .
پنج فرقه دیگر نیز در ایران بوده اند که نه تنها با زرتشتیان و
زروانیان و کیومرثیان اختلاف داشتهاند بلکه با خود نیز ناسازگار بودهاند
:
نخست یهود ایران بودند که در زمان هخامنشیان در نتیجه تصرف بابل به
دست کورش از اسارت رهایی یافته و گروهی از ایشان به ایران آمده و
بیشتر در مغرب ایران یعنی خوزستان و اکباتان ساکن شده و در دوره
ساسانیان بر شماره آنها افزوده شده بود و در داخله ایران پیش رفته و حتی
در ناحیه اصفهان جمعیت کثیری از ایشان جمع شده بود .
دوم نصارای ایران بودند که در دوره اشکانی از همان آغاز دوره عیسویت
عده ای از سکنه نواحی غربی ایران به دین ترسایان گرویده و کلیساهای
مخصوصا معتبر در نواحی شرقی و غربی فرات دایر کرده و طریقه خاصی را که
بطریقه نسطوری معروف است پسندیده و بدان ایمان آورده بودند و کم کم در
داخله ایران پیش رفته تا دورترین نواحی شمال شرقی ایران در ماوراء النهر
رفته و از آنجا به چین هم رفته و طریقه نسطوری را با خود به
نام کتاب : خدمات متقابل اسلام و ایران نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 166