نام کتاب : حرکت و زمان در فلسفه اسلامی 2 نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 171
برمیگردد . آنهایی که میگویند تخلل سکون نمیشود ، میگویند لازمه قول
قائلین به تخلل سکون این است که اگر برای این سنگ ریزه سکونی پیدا شود
و برگردد ، برای آن سنگ بسیار سنگین هم باید سکونی پیدا شود . جواب این
اشکال در آینده میآید .
در هر صورت کلام مرحوم آخوند در اینجا بر این مبتنی است که در حرکت
راجعه تخلل سکون پیدا میشود .
زمان عمومی عالم
در اینجا یک بحث دیگر پیش میآید ، و آن اینکه سکون هم به نوبه خودش
زمان میخواهد . در گذشته گفتیم ، در آینده هم خواهیم گفت که فرق است
میان ثبات و سکون ، مسأله ثابت و متغیر غیر از مسأله ساکن و متغیر است
. در اصطلاح اینها ثبات یک معنی است و سکون معنای دیگر . شیء ثابت ،
یعنی شیئی که نحوه وجودش وجود جمعی است ، و نحوه وجودش وجود بالفعل
است ، و هیچ جنبه بالقوه و امکان تغیر در آن نیست ، که منطبق میشود بر
مجردات ، ولی ساکن یعنی شیئی که برای آن امکان حرکت هست و حرکت
نمیکند ، و عدم حرکت برای آن به نحو عدم ملکه ثابت است . و عدم حرکت
برای ثابت به نحو سلب تحصیلی از او نفی میشود ، ولی از اشیاء مادی ساکن
به نحو سلب عدولی حرکت سلب میشود . از این جهت شیء ساکن زمان دارد ،
همچنانکه شیء متحرک زمان دارد . این بحث نیز در آینده خواهد آمد .
بنابراین ، اشیائی که در مکان حرکت میکنند ، همین قدر که حرکتش حرکت
مستدیر نباشد باید منتهی به سکون شود ولو سکون آنا ما . خود حرکت که
زمان میخواهد ، سکون هم زمان میخواهد . ممکن است بگویید : زمانی که حافظ
حرکت است چیست ؟ زمان خود این شیء ؟ زمان این شیء همان حرکت این شیء
است ، چون زمان عبارت است از مقدار حرکت ، ولی وقتی شیء سکون پیدا
میکند زمان آن چیز
نام کتاب : حرکت و زمان در فلسفه اسلامی 2 نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 171