نام کتاب : حرکت و زمان در فلسفه اسلامی 2 نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 12
مطلب تکیه دارد که حرکت نیازمند به موضوع باقی مستمر است . یعنی از
اول تا به آخر حرکت باید یک موضوع باقی مستمر داشته باشیم که این
مراتب حرکت همه وارد بر یک امر بشوند .
بدون شک ، حرکت واحد نمیتواند موضوعات متعدد داشته باشد . اگر موضوع
در حرکت متعدد و مختلف شد خود حرکت هم متعدد و مختلف خواهد شد . محال
است دو متحرک داشته باشیم و یک حرکت . محال است که یک مسافت را دو
متحرک طی کنند به طوری که نیمی از مسافت را این متحرک و نیمی را
متحرک دیگر ، و در عین حال یک حرکت باشد . اگر متحرک دو تا شد ،
وحدت حرکت هم بهم میخورد . حرکت در وحدت و تعدد تابع موضوع خودش
است . فصلهائی در آخر این مرحله داریم راجع به اینکه چه چیزهائی مشخص
حرکت هستند و چه چیزهائی مشخص نیستند . قدر مسلم این است که اگر موضوع
حرکت واقعا متعدد باشد ، حرکت هم متعدد خواهد بود .
همچنین حرکت هم ، چنانکه سابقا گذشت ، بلا موضوع نمیتواند باشد ، بلکه
حتما موضوعی دارد .
اکنون این مسأله پیش میآید که اگر حرکت واحد باید موضوع واحد داشته
باشد ، آیا این موضوع واحد باید وجود استمراری داشته باشد ؟ یا موضوع
حرکت مثل خود حرکت میتواند وجود ممتد متصل داشته باشد ؟ وجود استمراری
یعنی این شیء که الان وجود دارد ، در زمان بعد و آن بعد هم عین همان باقی
باشد . ولی معنای وجود متصل این است که همین طور که حرکت ، خودش یک
وجود ممتد است و هر مرتبهای از حرکت در مرتبهای از مسافت قرار گرفته
است ، موضوع حرکت هم چنین وجود کشش داری باشد .
در اینجا بنای سخن بر دو چیز است : اولا حرکت نیازمند به موضوع است ،
و ثانیا این موضوع وجود مستمر و باقی باید داشته باشد . اینجا است که
حرکت جوهریه دچار اشکال میشود . در حرکات عرضیه بنابر ثبات جوهر ،
موضوع
نام کتاب : حرکت و زمان در فلسفه اسلامی 2 نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 12