نام کتاب : حرکت و زمان در فلسفه اسلامی 1 نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 440
و این محال است ، این است که در همانجا که حرکات اشتدادی را قبول
کردید ، در همانجا ذات متبدل میشود به ذات دیگر . اساسا اگر اصالت با
ماهیت باشد حرکت اشتدادی صورت نمی گیرد ، و از آنجا که حرکت اشتدادی
صورت میگیرد اصالت متعلق به وجود است .
به عبارت دیگر ، در مطلب اول ما به شیخ اینجور گفتیم : شما که قائل
به حرکات اشتدادی هستید هیچ فکر کرده اید که حرکات اشتدادی جز با
اصالت وجود سازگار نیست و با اصالت ماهیت اصلا جور درنمی آید و حرکت
اشتدادی که خود به آن قائل هستید دلیل بر اصالت وجود است . در این بند
[ مطلب دوم ] شما منکر انقلاب ذات هستی و میگوئی تبدل نوع به نوع دیگر
محال است و انقلاب ذات به ذات دیگر محال است و به همین دلیل هم
میگوئی حرکت در جوهر محال است ، همان حرکات اشتدادی که خودت قبول
داری ، دائما تبدل ذات به ذات دیگر است و انقلاب ذات به ذات دیگر
است ، و اگر در آنجا انقلاب ذات جایز است چرا در حرکت جوهری جایز
نباشد .
پس در اصل دوم ثابت شد که در حرکات اشتدادی که امثال شیخ و ارسطو
قبول دارند ، همان انقلاب ذات هست که این آقایان این قدر از آن وحشت
دارند ، پس حال که انقلاب ذات ثابت شد فلیجز فی الجوهر . این نیز یکی
از مطالب نفیس مرحوم آخوند است .
اجتماع اضداد در حرکت
یک مطلب دیگر که مرحوم آخوند در چند صفحه پیش در دو فصل قبل گفت و
خوب بود اینجا تکرار میکرد این است که : شیء در حال حرکت ، بالفعل
دارای هیچ ماهیتی نیست و بالقوه دارای ماهیات غیر متناهی است ، این
مطلب را همه قبول دارند که هر موجودی دارای ماهیتی و وجودی است و
میگویند تنها ذات باری تعالی است که " لاماهیت له " و ماهیتش عین
وجودش است . فقط
نام کتاب : حرکت و زمان در فلسفه اسلامی 1 نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 440