نام کتاب : جامعه و تاریخ نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 85
و مقابله با مسیر تاریخ خواهد بود . . . اقدام کردن در جهت سازگار با
این دادهها به معنای حرکت در جهت تاریخ و قرار گرفتن در مسیر تاریخ
است ، اما این سؤال مطرح خواهد شد که آزادی چه میشود ؟ مکتب مارکس
پاسخ میدهد که آزادی عبارت خواهد بود از آگاهی یافتن فرد به ضرورت
تاریخی و به مسیر جمعی که وی به سوی آن کشانیده میشود " [1] .
بدیهی است که این گفتهها مشکلی را حل نمیکند . سخن در رابطه انسان با
شرایط تاریخی است که آیا انسان حاکم بر شرایط تاریخی است و میتواند به
آنها جهت بدهد و یا جهت آنها را تغییر دهد یا نه ؟ اگر انسان قادر
نیست که به تاریخ جهت بدهد و یا جهت تاریخ را تغییر دهد ، پس قهرا
اگر خودش در جهت تاریخ قرار گیرد میتواند به بقای خود ادامه دهد و بلکه
تکامل یابد ، و اگر در خلاف جهت تاریخ قرار گیرد قهرا نابود میشود .
اکنون این پرسش مطرح است که آیا انسان در قرار گرفتن و قرار نگرفتن در
جهت تاریخ آزاد است یا مجبور ؟ و آیا بنابراصل تقدم جامعه بر فرد و
اینکه وجدان و شعور و احساس فرد یکسره ساخته شرایط اجتماعی و تاریخ ،
مخصوصا شرایط اقتصادی است جایی برای آزادی باقی میماند ؟ وانگهی "
آزادی همان آگاهی به ضرورت است " یعنی چه ؟ آیا فردی که در یک سیل
بنیان کن قرار گرفته و آگاهی کامل دارد که ساعتی بعد سیل او را تا اعماق
دریا فرو خواهد برد و یا فردی که از قلهای بلند پرت شده و آگاهی دارد که
به حکم ضرورت قانون ثقل
[1] همان مأخذ ، ص 37 و . 38
نام کتاب : جامعه و تاریخ نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 85