نام کتاب : جامعه و تاریخ نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 71
زندگینامهها ، فتحنامهها ، سیرهها که در میان همه ملل تألیف شده و میشود
از این مقوله است .
علم تاریخ در این معنی ، اولا جزئی یعنی علم به یک سلسله امور شخصی و
فردی است نه علم به کلیات و یک سلسله قواعد و ضوابطو روابط ، ثانیا
یک علم " نقلی " است نه عقلی ، ثالثا علم به " بودن " ها است نه
علم به " شدن " ها ، رابعا به گذشته تعلق دارد نه به حاضر . ما این نوع
تاریخ را " تاریخ نقلی " اصطلاح میکنیم .
. 2 علم به قواعد و سنن حاکم بر زندگیهای گذشته که از مطالعه و بررسی و
تحلیل حوادث و وقایع گذشته به دست میآید . آنچه محتوا و مسائل تاریخ
نقلی را تشکیل میدهد ، یعنی حوادث و وقایع گذشته ، به منزله " مبادی "
و مقدمات این علم به شمار میروند . و در حقیقت آن حوادث و وقایع برای
تاریخ به معنی دوم ، در حکم موادی است که دانشمند علوم طبیعی در
لابراتوار خود گرد میآورد و آنها را مورد تجزیه و ترکیب و بررسی قرار
میدهد که خاصیت و طبیعت آنها را کشف نماید و به روابط علی و معلولی
آنها پی ببرد و قوانین کلی استنباط نماید . مورخ به معنی دوم در پی کشف
طبیعت حوادث تاریخی و روابط علی و معلولی آنهاست تا به یک سلسله
قواعد و ضوابط عمومی و قابل تعمیم به همه موارد مشابه حال و گذشته دست
یابد . ما تاریخ به این معنی را " تاریخ علمی " اصطلاح میکنیم .
هر چند موضوع و مورد بررسی تاریخ علمی ، حوادث و وقایعی است که به
گذشته تعلق دارد ، اما مسائل و قواعدی که استنباط میکند اختصاص به گذشته
ندارد ، قابل تعمیم به حال و آینده است .
نام کتاب : جامعه و تاریخ نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 71