نام کتاب : تکامل اجتماعی انسان نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 186
و قشریان نبرد کرده است . او اسلام را آنچنانکه شایسته است شناخته است
و لهذا حق عقل را محترم شمرده است .
شیخ طوسی با آنکه محدثی عظیم الشان است و کتاب " تهذیب الاحکام " و
کتاب " استبصار " او بهترین دلیل بر مدعا است ، مسائل اصول دین را حق
طلق عقل میداند به این معنی که تعبد و تقلید را در این مسائل جایز
نمیشمرد . وی در " عده الاصول " به گروهی از جامد فکران که در شیعه پیدا
شدند اشاره میکند و بر سبیل انتقاد میگوید : اذا سئلوا عن التوحید او
العدل او صفات الائمه او صحه النبوه قالوا روینا کذا . یعنی اگر از اینان
در باب توحید یا عدل یا امامت یا نبوت پرسش شود بجای آنکه به دلیل
عقلی استناد کنند به ذکر روایات میپردازند . شیخ طوسی مانند هر عالم
روشنفکر دیگر اسلامی میداند که اصول عقائد باید اجتهادا و از روی فهم
مستقیم برای اذهان روشن شوند و نقش آثار نقلی در این مطالب ، که البته
نقش بسیار اصیلی است نقش هدایت و راهنمائی و تعلیم و ارائه عقول به
دلائل است نه نقش فرمان و مولویت و تعبد .
شیخ طوسی در مقدمه کتاب نفیس " مبسوط " نیز از گروه جامد فکران گله
آغاز میکند ، میگوید : " من همیشه میشنیدم که فقهاء اهل جماعت فقه ما
شیعیان امامیه را تحقیر میکردند . . . و من همواره در اشتیاق بسر میبردم
که کتابی تالیف کنم متضمن فروع ( بدون آنکه نیازی به اعمال قیاس پیدا
شود ) ولی اشتغالات و گرفتاریها مانع بود و از جمله چیزهائی که عزم مرا
میکاست این بود که اصحاب ما کمتر رغبت [ کمترین رغبت ] به این کار
نشان نمیدادند زیرا با متون اخبار
نام کتاب : تکامل اجتماعی انسان نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 186