نام کتاب : آشنایی با علوم اسلامی 3 نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 50
اجماع محصل و اجماع منقول
اجماع - چه به گونهای که اهل تسنن پذیرفتهاند و چه به گونهای که شیعه
بدان اعتقاد دارد - بر دو قسم است : یا محصل است یا منقول . اجماع محصل
یعنی اجماعی که خود مجتهد در اثر تفحص در تاریخ و آراء و عقاید . صحابه
رسول خدا یا صحابه ائمه یا مردم نزدیک به عصر ائمه ، مستقیما به دست
آورده است .
اجماع منقول یعنی اجماعی که خود مجتهد مستقیما اطلاعی از آن ندارد ،
بلکه دیگران نقل کردهاند که این مساله اجماعی است . اجماع محصل البته
حجت است ، ولی اجماع منقول اگر از نقلی که شده است یقین حاصل نشود
قابل اعتماد نیست . علیهذا اجماع منقول به خبر واحد حجت نیست ، هر چند
سنت منقول به خبر حجت است .
عقل
عقل یکی از منابع چهارگانه احکام است . مقصود این است که گاهی ما یک
حکم شرعی را به دلیل عقل کشف میکنیم . یعنی از راه استدلال و برهان عقلی
کشف میکنیم که در فلان مورد فلان حکم و جوبی یا تحریمی وجود دارد ، و یا
فلان حکم چگونه است و چگونه نیست .
حجیت عقل ، هم به حکم عقل ثابت است ( آفتاب آمد دلیل آفتاب ) و هم
به تأیید شرع . اساسا ما حقانیت شرع و اصول دین را به
نام کتاب : آشنایی با علوم اسلامی 3 نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 50