نام کتاب : آشنایی با علوم اسلامی 3 نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 38
تساقطا یعنی در اثر تعارض هر دو سقوط میکنند و مانند این است که روایتی
نداریم ، یا مخریم که به هر کدام که میخواهیم عمل کنیم ، و یا باید عمل
به احتیاط کنیم و هر روایت که با احتیاط مطابقتر است به آن عمل کنیم (
مثلا در مساله تسبیحات اربعه به روایتی عمل کنیم که میگوید سه نوبت
بخوان ، و در مساله خرید و فروش کود آدمی به آن روایت عمل کنیم که
میگوید جایز نیست ) و یا راه دیگری در کار است ؟
اصولیون ثابت میکنند که اولا تا حدی که ممکن است باید میان روایات
مختلف جمع کرد : الجمع مهما امکن اولی من الطرح [1] . اگر جمع میان
آنها ممکن نشد باید دید یک طرف بر طرف دیگر از یک لحاظ ( مثلا از حیث
اعتبار سند یا از حیث مشهور بودن میان علماء و یا از حیث مخالف تقیه
بودن و غیر اینها ) رجحان دارد یا ندارد . اگر یک طرف رجحان دارد همان
طرف راجح را میگیریم و طرف دیگر را طرح میکنیم ، و اگر از هر حیث
مساوی هستند و رجحانی در کار نیست ، مخیریم که به هر کدام بخواهیم عمل
کنیم .
در خود اخبار و احادیث دستور رسیده است که در موقع تعارض اخبار چه
باید کرد . اخباری که ما را به طرز حل مشکل تعارض اخبار و روایات
راهنمائی میکند " اخبار علاجیه " نامیده میشوند .
اصولیون نظر خود را درباره تعارض اخبار و روایات به استناد همین
اخبار علاجیه ابراز داشتهاند . اصولیون نام آن باب از اصول را
[1] [ جمع میان روایات مختلف تا آنجا که ممکن است ، بهتر است از
طرد آنها ] .
نام کتاب : آشنایی با علوم اسلامی 3 نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 38