نام کتاب : آشنایی با علوم اسلامی 2 نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 227
نمیخواهی یک قاعده عمومی باشد ، پس معلوم میشود که آن فرمان ، ناشی از
یک تمایل شخصی است نه از احساس تکلیف .
معیار دیگر این است که :
" چنان رفتار کن که گوئی انسانیت ( نوع انسان ) را خواه در شخص
خودت ، خواه در دیگری ، در هر مورد همچون غایت میانگاری ونه فقط به
عنوان وسیله " [1] .
نظریه کانت تا حد زیادی دقیق است . در عین حال حاوی جزئی از حقیقت
است نه تمام آن .
نظریه کانت تا آنجا که به وجود یک سلسله فرمانها و " باید " های
غیر مشروط و کانون الهام بخش این فرمانها مربوط است صحیح است ، ولی
نواقصی دارد که ذیلا توضیح میدهیم :
الف . کانت کوشش کرده که رفتارهای اخلاقی را ناشی از هیچ میلی نداند
. این مطلب نمیتواند درست باشد . جای این پرسش است که آیا انجام
دهنده تکلیف اخلاقی مایل به انجام تکلیف هست یا نه ؟ اگر مایل نیست
آیا از انجام ندادن هراس دارد یا نه ؟ و آیا ممکن است انسان فرمانی را
اطاعت کند که نه مایل به اطاعت آن است و نه هراس از مخالفت آن دارد؟
ب . کانت مفهوم " خوبی " و " خیر " را از اخلاق حذف کرده است .
او کار اخلاقی را کاری نمیداند که به دلیل خوبی ذاتی و خیر ذاتیش انجام
یافته باشد ، بلکه کار اخلاقی را کاری میداند که تنها به دلیل احساس
تکلیف انجام یافته باشد . به تعبیر
[1] همان کتاب .
نام کتاب : آشنایی با علوم اسلامی 2 نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 227