نام کتاب : آشنایی با علوم اسلامی 2 نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 19
اولین مسأله
ظاهرا اولین مسألهای که در میان مسلمین مورد بحث و قیل و قال ولم و لا
نسلم واقع شد مسأله " جبر و اختیار " بود ، واین بسیار طبیعی بود ،
زیرا اولا این مسأله چون با سرنوشت انسانها مربوط است مورد علاقه هر
انسان بالغ الفکری است . شاید جامعهای یافت نگردد که مردمش به مرحله
بلوغ فکری رسیده باشند و این مسأله در آن جامعه طرح نشده باشد . ثانیا
قرآن مجید آیات زیادی در این زمینه دارد که محرک اندیشهها در این مسأله
اساسی میگردد [1] .
علیهذا دلیلی ندارد که ما در جستجوی منشأ دیگری برای طرح این مسأله در
جهان اسلامی بشویم . مستشرقین ، معمولا برای اینکه اصالت علوم و معارف
اسلامی را نفی کنند ، کوشش دارند به هر نحو هست برای همه علومی که در
میان مسلمین پدید آمده ریشهای از خارج از دنیای اسلام ، خصوصا از دنیای
مسیحیت بیابند . از اینرو کوشش دارند به هر نحو هست ریشه اصلی علم کلام
را از خارج بدانند همچنانکه نظیر این کار را در مورد علم نحو ، عروض ( و
شاید معانی ، بیان و بدیع ) و عرفان اسلامی کردهاند .
بحث جبر و اختیار که ضمنا بحث قضا و قدر هم هست ، یعنی از آن جهت
که به انسان مربوط است " جبر و اختیار " است و از آن جهت که به خدا
مربوط است " قضا و قدر " است ، خود بحث عدل را به میان آورد ، زیرا
رابطهای آشکار میان جبر و ظلم از یک
[1] رجوع شود به کتاب " انسان و سرنوشت " تألیف مرتضی مطهری .
نام کتاب : آشنایی با علوم اسلامی 2 نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 19