نام کتاب : آشنایی با علوم اسلامی 1 نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 179
خود را از آنجا آغاز میکنند متفاوت است . متکلمین خصوصا معتزله مهمترین
اصل متعارفی که به کار میبرند " حسن و قبح " است ، با این تفاوت که
معتزله حسن و قبح را عقلی میدانند و اشاعره ، شرعی . معتزله یک سلسله
اصول و قواعد بر این اصل مترتب کردهاند از قبیل " قاعده لطف " و "
وجوب اصلح بر باری تعالی " و بسیار مطالب دیگر .
ولی فلاسفه اصل حسن و قبح را یک اصل اعتباری و بشری میدانند و اشاعره ،
شرعی . معتزله یک سلسله اصول و قواعد بر این اصل مترتب کرده اند از
قبیل " قاعده لطف " و " وجوب اصلح بر باری تعالی " و بسیار مطالب
دیگر .
ولی فلاسفه اصل حسن و قبح را یک اصل اعتباری و بشری میدانند ، از قبیل
مقبولات و معقولات عملی که در منطق مطرح است و فقط در " جدل " قابل
استفاده است نه در " برهان " . از اینرو فلاسفه کلام را " حکمت جدلی
" میخوانند نه " حکمت برهانی " .
یکی دیگر این که متکلم ، بر خلاف فیلسوف ، خود را " متعهد " میداند
، متعهد به دفاع از حریم اسلام . بحث فیلسوفانه یک بحث آزاد است یعنی
فیلسوف هدفش قبلا تعیین نشده که از چه عقیدهای دفاع کند ولی هدف متکلم
قبلا تعیین شده است .
روش کلامی به نوبه خود به سه روش منشعب میشود :
الف - روش کلامی معتزلی .
ب - روش کلامی اشعری .
ج - روش کلامی شیعی .
شرح کامل هر یک از این روشها در این درس میسر نیست و نیازمند بحث
جداگانهای است . معتزله زیادند ، ابوالهذیل علاف ، نظام ، جاحظ ،
ابوعبیده معمربن مثنی که در قرنهای دوم و سوم هجری میزیستهاند و قاضی
نام کتاب : آشنایی با علوم اسلامی 1 نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 179